Konya Konutlarında (1920-1980) Mekânsal Mahremiyetin Sosyal Paradigmalar Bağlamında İncelenmesi
Özet Görüntüleme: 419
/ 
PDF İndirme: 196
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.6527706Anahtar Kelimeler:
Mahremiyet, geleneksel konut, apartman, sosyal paradigmaÖzet
Mimarlık alanında önemli bir yere sahip olan çevresel mahremiyet mekanizmasının temeli, insanların mahremiyetlerini korumak adına çevrelerini nasıl düzenledikleri ve bu düzene göre nasıl bir davranış sergilediklerini konu edinmektedir. Kişinin mahremiyeti en çok aradığı yapılardan birisi olan konutlarda, mekânsal mahremiyetin sorgulanması çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu çerçevede Konya’da modernleşme sonucu politik, ekonomik, kültürel ve teknolojik değişimleri kapsayan sosyal paradigmalara bağlı olarak, mahremiyetin varlığı geleneksel konutlar ve apartmanlar üzerinden araştırılmıştır. Yazılı kaynaklardan sosyal paradigmalara dair bilgiler elde edilmiş ve konutlarda mekânsal mahremiyetin değişimi plan düzleminde kamusal, yarı kamusal/özel, özel alan ve konut-kamusal alan ilişkisi, boşluk/şeffaflık, görünürlük başlıklarında teknik çizim ve görsellerle desteklenerek incelenmiştir. Politik, ekonomik, kültürel ve teknolojik parametrelerdeki her bir değişimin yaşamı değiştirdiği, geleneksel yaşam kültüründen gelen ve dışarıya karşı net çizgilerle çizilmiş olan mekân sınırının, modern süreçle birlikte daraldığı, kontrol edilebilir alanın azaldığı belirlenmiştir. Konut modernizm ile bir yandan dışa açılmış, diğerine yaklaşmış ancak kültürle de ilgili olarak görsel mahremiyete ilişkin sınırlarını oluşturmuştur. Apartmanlarda konutun neye açıldığı, hangi mesafede neyi gördüğü ve ne kadar görüldüğü mahremiyet mekanizmalarının konutun dışa açılan yüzeylerinde okumamızı sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Aka, A. S. (2007). Konya Şehri’nin Kuruluş ve Gelişimini Etkileyen Coğrafi Faktörler, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Akdemir Ersoy, Z. (2002). Konut ve Ev Kavramlarının Karşılaştırmalı Analizi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bina Bilgisi Ana Bilim Dalı, İzmir.
Aktan, C. C. ve Tunç, M. (1998). Bilgi Toplumu ve Türkiye, Yeni Türkiye Dergisi Ocak-Şubat, 118-134.
Altınışık, B. (2019) Mahremiyet, Kent ve Konut: Erikoğlu Evi, Ege Mimarlık Haziran Sayısı, 44-49.
Alkan, A. (1994). Konya Tarihi Kentin Planlama Sorunları, Konya.
Arlı, A. (2005). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Şehirleşme ve Gecekondu Araştırmaları, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3 (6), 283-352.
Aydın, D., Gürcan Diren, D. (2004). The change of surface in dwellings as border element in the process of urbanization, Applications-Theories”, International Gazimağusa Symposium 2004 Medi-Triology: Momentum, Metamorphosis, Manifesto Eastern Mediterranean University Press, Gazimağusa, North Cyprus, Turkey, 51-60.
Aydın, N. (2015). Hadislerde Mesken Mahremiyetini Tehdit Eden Unsurlara Karşı Alınan Önlemler, Ekev Akademi Dergisi, yıl:19, Sayı:63, 287-314.
Aygör, E. (2015). 19. Yüzyıl Sonu ve 20. Yüzyıl Başlarında Konya Evlerinin Mimari Gelişimi ve Değişimi, Doktora Tezi, Sanat Tarihi Bölümü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Bakır, İ. ve Alkan Bala, H. (1998). Konya’da Ev Mimarisinin Değişimi, Yeni Đpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi, Konya-I, Özel sayı, 245-264.
Balcı, Y. (2011). Türkiye’ de Konut Sorunu, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Mecmuası, 46, https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/8445 Erişim Tarihi: 17.11.2020
Bergen, L., (2013). Kozmosta Yerlilik Evlerimizi Kaybediyoruz, Hitabevi Yayınları, Ankara.
Berk, C. (1951). Konya Evleri, İstanbul Matbaacılık T.A.O. İstanbul.
Bilgin, İ. (1998). Modernleşmenin ve Toplumsal Hareketliliğin Yörüngesinde Cumhuriyet’in İmarı. Sey (ed). 75 yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 255-272.
Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü: Kavramlar, Yaklaşımlar, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
Bognar, B. (1985). A Phenomenological Approach to Architecture and Its teaching in the Design Studio, Dwelling, Place and Environment, pp.183197.
Demirarslan, D. (2011). Osmanlı Barınma Kültüründe Harem Olgusu ve Mekân Tasarımına Etkileri, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Bülteni, 1 (1), 209-220.
Dikilitaş, Y. (2003). Konya’nın Evleri ve Konya’nın İnsanları, In: Konya Kitabı VI, Eds: İpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi, p. 399-405.
Gerber, H. (1980). Social and Economic Position of Women in an Ottoman City, Bursa, 1600-1700, International Journal of Middle East Studies, 12 (3), 233.
Günal B., Esin N. (2007). İnsan – Mekân İletişim Modeli Bağlamında Konutta Psiko-sosyal Kalitenin İrdelenmesi, itüdergisi/a, mimarlık, planlama, tasarım Cilt:6, Sayı:1, 19-30.
Göregenli, M. (2015). Çevre Psikolojisi: İnsan-Mekan İlişkileri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Hall, E. T. (1990). The Hidden Dimension, Garden City, Anchor Books, New York.
Handa, M. L. (1986). Peace Paradigm: Transcending Liberal and Marxian Paradigms" Paper presented in International Symposium on Science, Technology and Development, New Delhi, India, March 20-25.
Heynen, H. (1999). Architecture and Modernity A Critique, MIT Press.
İzgi, U. (1999). Mimarlıkta süreç, kavramlar ilişkiler, YEM Yayın, İstanbul. Kayğusuz, İ. (2011). Küreselleşme Sürecinin Yerel Kültürler Üzerindeki Etkisi: Konya Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Bölümü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Kaysılı, B. (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Sağlık Eğitimi Üzerine Bir Araştırma (1839-1938), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Orta Öğretim Sosyal Alanlar Ana Bilim Dalı Tarih Öğretmenliği Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Keleş, R. (1983). 100 Soruda Türkiye’de Sehirlesme, Konut ve Gecekondu, Gercek Yayınevi, Ankara.
Keleş, R. (2013). Kentleşme politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
Koca, D. (2015). 2000 Sonrası Konut Üretim Sürecindeki Değişimler ve Kentleşme Üzerine Etkisi, I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi, 590-605.
Kodak, D. (2018). Düşünümsel Modernitede Mahremiyeti Yeniden Tanımlamak: Kuşaklararası Bir Araştırma, Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 2018, 54: 85-116.
Kongar, E. (2010). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul.
Levend, S. (2015). Kente İlişkin Plan Kararlarının Üretilmesine Yön Veren Güç İlişkilerinin İrdelenmesi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Konya.
Madanipour, A. (2003). Public and Private Spaces of the City. Abingdon and New York: Routledge. Madanipour, A. (2007). Social Exclusion and Space, The City Reader. London: Routledge. 158-165.
Mutdoğan, S. (2014). Türkiye’de Çok Katlı Konut Oluşum Sürecinin İstanbul Örneği Üzerinden İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1-27.
Norberg-Schulz, C. (1963). Intention in Architecture, Massachusetts Institute of Tecnology, Cambrige, The M.I.T. Press, Oslo and London.
Odabaşı, A.S. (1998). 20. yüzyıl başlarında Konya’nın görünümü, T.C. Konya Valiliği, İl Kültür Müdürlüğü, Konya.
Özbay, F. (1990). Evler, Kadınlar ve Ev Kadınları; Değişme, (der) Tekeli, Şirin;Kadın Bakış Açısından 1980’ler Türkiye’sinde Kadınlar, İletişim Yayınları.
Öztürk, R. H. (2015) 1923-1938 Yılları Arasında Yerel Basında Konya Ekonomisi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (33), 97-105.
Rapoport, A. (1977). Human Aspects of Urban Form: Towards a man—Environment Approach to Urban Form and Design, Oxford, Pergamon Press.
Rapoport, A. (1997). Theory in Environment Behavior Studies Transcending Times, Settings and Croups, Handbook of Japan-United States EnvironmentBehavior Research, 399-421.
Sey, Y. (1998). Cumhuriyet Döneminde Konut, İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları.
Subaşı, N. (2007). Konya’da Modernleşme ve Gündelik Hayatın Yeniden Üretimi, Şehir Araştırmaları Dergisi (1), 15-27. http://necdetsubasi.com/calisma/makale/59-konyada-modernlesme-vegundelik-hayatin-yeniden-uretimi Erişim Tarihi: 22.10.2020.
Sungur, M. (2020). Sosyal Paradigmaların Mekânsal Mahremiyete Etkilerinin Farklılaşan Konut Tipolojilerinde Araştırılması: Konya Örneği, Doktora Tezi, Konya Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Konya.
Şalgamcıoğlu, M. E. (2013). İstanbul’da Çoklu Konut Gelişiminin Semantik ve Sentaktik Olarak İrdelenmesi: 1930-1980 Dönemi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Tanyeli, U. (2001). Mahremiyet ve Konforun Tarihi; Türkiye’de Oda (15.-20. Yüzyıllar), Sanat Dünyamız (81), 157-167.
Tanyeli, U. (2001a). 15.Yüzyıldan Erken Cumhuriyete Konya’da Mimari, Gez Dünyayı Gör Konya’yı, Haz:Ahsen Erdoğan, Yapı Kredi Yayınları 1560, İstanbul, 177-187.
Tanyeli, U. (2005). İstanbul 1900-2000: Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak, Ofset Yapımevi Yayınları, İstanbul.
Tanyeli, U. (2012). İstanbul’da Mekan Mahremiyetinin İhlali ve Teşhiri: Gerilimli Bir Tarihçe ve 41 Fotoğraf, Ofset Yayıncılık, İstanbul, 7-74.
Tekeli, İ. (2009). Konut Sorununu Konut Sunum Biçimleriyle Düşünmek, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Türkün, A. (2011). Konut Alanlarında Radikal Dönüşümler. Konut sempozyumu. İstanbul, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yayınları: 339-381.
Ulusoy, M. (1999). Konya’da Apartman Yapılarının Tarihsel Gelişimi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Konya.
Vassilaki, P., Ekim, E. (2015). Levels of privacy, on the borders of public, semi public, private residential life, Master Thesis, Chalmers University of Technology, Department of Architecture, Göteborg, Sweden.
Yenice, M. S. (2005). Kentsel Planlama Sürecinde Konya Kent Formunun Gelişimi Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Yenice, M. S. (2012). Konya Kentinin Planlama Tarihi ve Mekânsal Gelişimi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 28 (4), 343350.
Yılmaz, O. K. (2019). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Uygulayıcı Aktörleri ve Yaptıkları Çalışmaların Sayısal Verileri, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 300-316.
Yırtıcı, H. (2010). Rant Ediminde Kent Toprağı, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, 5-9.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 