XIX. Yüzyıl ile XX. Yüzyıl Başlarında Safranbolu’da Doğal Afetler


Özet Görüntüleme: 356 / PDF İndirme: 307

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Doğal afetler, deprem, yangın, sel, şiddetli kış, Safranbolu, XIX. yüzyıl, XX. yüzyıl başları

Özet

Doğal afetler toplumların ve medeniyetlerin sosyal ve ekonomik yapısında büyük değişimlere neden olmuştur. Doğal afetler esnasında yaşanan insan ve ekonomik kayıplar, toplum hayatında derin izler bırakmıştır. Safranbolu’da XIX. yüzyılda çok fazla yıkıcı etkisi olmasa da depremler meydana gelmiştir. Bu bölgede evlerde ahşabın yaygın olarak kullanılması ve evlerin birbirlerine yakın olması yangın riskini arttırmaktadır. İncelenen dönemde Safranbolu merkez ve köylerinde birçok yangın vakası görülmüştür. Osmanlı Devleti yangınla mücadele kapsamında Safranbolu’ya yangın tulumbaları gönderdiği gibi yangından sonra inşa edilecek yeni evlerin inşası için gerekli kolaylığı da göstermiştir. Safranbolu’da yaşanan şiddetli kış, dolu ve fırtına gibi doğa olayları tarım ürünlerinin zarar görmesine; nüfus kaybına ve küçük kazalara sebep olmuştur. Arşiv belgelerine göre hazırlanan bu araştırmada Safranbolu’da XIX. yüzyıl ve XX. yüzyıl başlarında yaşanan doğal afetler ve merkezi yönetimin doğal afetlere karşı aldığı önlemler ve halkın karşılaştığı sorunlar değerlendirilmiştir.

Referanslar

Arşiv Belgeleri

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), no. 030.10.00.00.81.535.7; no. 30-10-0-0-118-835-14; no. 030-10-00-00-120-850; no. 030-10-00-00-120-856-33; no. 030-10-00-00-121-862-34; no. 030.18.01.165.34.2; no. 030.18.01.176.18.18.

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)

A.MKT.UM., 335/97; 365/92; 376/19; 397/44; 454/71.

BEO, 75/5618; 1438/107789; 3852/288860.

DH.İD., 29/21; 85/31.

DH.MKT.,609/30; 1076/50; 1179/3.

DH.MTV., 52-1/13.

DH.MUİ., 27/8.

İ.EV., 2/47.

İ.OM., 4/41.

İ.RSM., 8/23.

MV., 74/68.

MVL., 593/87; 596/73.

Safranbolu Şeri’yye Sicili, (SŞS), no. 2119, 2142.

Y.A.HUS., 264/213.

Y.PRK.UM., 35/69.

Y.MTV., 138/121; 158/60; 158/71.

Telif Eserler

Afyoncu, E., Mete, Z. (2002). 1766 İstanbul Depremi ve Toplum Yaşantısına Etkisi. Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri 22-23 Mayıs 2003. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, 85-92.

Aksoy, Y. (2007). Tarihteki Önemli Doğal Afetler. İstanbul: Karma Kitaplar Yay.

Ambraseys, N.N.- Finkel, C.F. (1995). The Seismicity of Turkey and Adjacent Areas a Historical Review, 1500-1800. İstanbul: Eren Yay.

Atalay, İ. (1994). Türkiye Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.

Avcı, Y. (2007). Osmanlı Devletinde Afet Yönetimi ve 1899 Denizli Depremi. Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler 6-7-8 Eylül 2006, I. Denizli: Fakülte Kitabevi, 361-367.

Diamond, J. (2006). Çöküş Medeniyetler Nasıl Ayakta Kalır ya da Yıkılır?. (Çev.: Elif Kıral). İstanbul: Timaş Yay.

Emecen, F. (2008). Safranbolu. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 35, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 481-483.

Erler, M. Y. (2010), Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları (1800-1880). İstanbul: Libra Yay.

Gönüllü, A. R. (2010). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Meydana Gelen Sel Baskınları (1857-1913). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 351-373.

Kallek, C. (2002), Kile. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 25. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 568-571.

Karacakaya, R.-Yücadağ, İ.-Yılmaz, N. (2013). Arşiv Belgelerinde Karabük, Karabük Valiliği Yay. İstanbul: Seçil Ofset.

Karademir, Z. (2014). İmparatorluğun Açlıkla İmtihanı Osmanlı Toplumunda Kıtlıklar (1560-1660). İstanbul: Kitap Yayınevi.

Kılıç, O. (1999). Mühimme Defterlerine Göre XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Depremler. Osmanlı, V. (Ed.: Güler Eren). İstanbul: Yeni Türkiye Yay., 671-677.

Lee, S.J. (2004). Avrupa Tarihinden Kesitler (1789-1980). Ankara: Dost Kitabevi.

Nikiforuk, A. (2007). Mahşerin Dördüncü Atlısı Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, (Çev.: Selahattin Erkanlı). İstanbul: İletişim Yay.

Özköse, A. (2003). Safranbolu’da Kıranköy, Tabakhane, Bulakköyü, Yazıköyü ve Yörükköyü’nde Kaybolan Kültür Mirasımız. I. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu (4-6 Mayıs 1999). Ankara: TTK, 95-110.

Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II. İstanbul: MEB.

Sakin, O. (2002). Tarihsel Kaynaklarıyla İstanbul Depremleri. İstanbul, Kitabevi Yay.

Tekemen Altındaş, E. (2018). 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Yaşanan Kuraklığın Ankara’ya Yansıması. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 16/14, 1-13.

Ursinus, M. (2001). Doğal Afetler ve Tevzi: Sel, Dolu ve Fırtınalar Karşısında Oluşturulan Klasik Çağ Sonrası Yerel Vergi Sistemleri. Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler, (Ed.: Elizabeth Zachariadou). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 287-296.

Uysal, B. (2003). Tarihî Safranbolu Evlerinde Ahşap Malzeme Kullanımı. I. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu (4-6 Mayıs 1999). Ankara: TTK, 69-80.

Ürekli, F. (1998). 1894 İstanbul Depremi. İstanbul Araştırmaları, 5. İstanbul Araştırmaları Merkezi, 47-95.

Vogt, J. (2001). Osmanlı Topraklarında Tarih Boyunca Depremsellik Batılı Kaynaklardan ve Tanıkların İfadelerinden Örnekler. Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler. (Ed.: Elizabeth Zachariadou). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 13-58.

Yazıcıoğlu, H.- Al, M. (1982). Safranbolu Safranbolu- Karabük-Ulus- Eflani. Karabük: Özer Matbaası.

Yiğit, İ. (2010). Anadolu Kırsalında Göçün Dünkü (XVI-XIX. Yüzyıl) Yapısı: Manisa ve Konya Çevresi Üzerinden Bir Göç Okuma Denemesi. Erdem, 76, 205-243.

Wiesner Hanks, M.E. (2016). Erken Modern Dönemde Avrupa 1450-1789. (Çev.: Hamit Çalışkan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay.

İndir

Yayınlanmış

2020-02-27

Nasıl Atıf Yapılır

TURHAN SARIKÖSE, S. (2020). XIX. Yüzyıl ile XX. Yüzyıl Başlarında Safranbolu’da Doğal Afetler . Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(29), 69–86. Geliş tarihi gönderen https://timad.com.tr/index.php/timad/article/view/83