Birinci Dünya Savaşı Sonunda Kuzey Kafkasya’da Ortaya Çıkan Siyasi Gelişmeler Ve Türkiye


Özet Görüntüleme: 283 / PDF İndirme: 101

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Kuzey Kafkasya, Türkiye, Birinci Dünya Savaşı, Bolşevik, Müstakil Şimali Kafkasya İstiklal Komitesi

Özet

ulaşmış ve Çarlık Rusya’sı yıkılmıştır. İktidara gelen Bolşevikler izledikleri yeni politika ile eski müttefikleri olan İngiltere ve Fransa’yı emperyalist devletler olarak nitelendirmiş ve onlardan uzaklaşmıştır.  Bu çerçevede emperyalist politikaları reddettiklerini deklere eden Lenin yönetimi farklı milli unsurların bağımsızlığını tanıma kararı almıştır. Bu karar çerçevesinde Kafkasya’nın kuzeyinde “Şimali Kafkasya Cumhuriyeti”, Mavera-yi Kafkasya’da ise, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Cumhuriyetleri kurulmuştur. Türkiye ise Mondros Ateşkes Antlaşması çerçevesinde İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlanmıştır. Birinci Dünya Savaşı içerisinde Türk birliğinin sağlanması için önemli görülen Kafkasya bölgesine gönderilmiş olan askeri birlikler ve Teşkilat-ı Mahsusa gibi bir nevi özel harekâtçılar geri çağrılmıştır. Özellikle Büyük Millet Meclisi’nin açılmasından sonra Atatürk’ün ve doğudaki gelişmelere karşı uyanık olan Kâzım Karabekir’in dikkatli bir politika izleyerek, Türk Milli Mücadele hareketini sekteye uğratacak gelişmelerden uzak durmaya çalıştıkları anlaşılmaktadır. Bu çalışmada; Anadolu’da Milli Mücadele hareketi devam ederken Rusya ve özellikle Kuzey Kafkasya’daki gelişmelere karşı izlenen ince diplomasinin politik sonuçları ortaya konmaya çalışılacaktır.

Referanslar

Resmi Yayınlar (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi):

B.C.A., 30-18-1-1 / 3-30-1.

B.C.A., 30-10-0-0 / 140-4-3.

B.C.A., 272-0-0-11 / 15-59-2.

B.C.A., 30-18-1-1 / 2-21-11.

Telif Eserler:

AKŞİN, A., 1991, Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, Ankara.

AKŞİN, S., 2010, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele İç Savaş ve Sevr’de Ölüm, III, İstanbul.

AKYOL, T., 2008, Ama Hangi Atatürk, İstanbul.

AKYÜZ, J., 2008, “Göç Yollarında; Kafkaslardan Anadolu’ya Göç Hareketleri”, Bilig, Sayı: 46, Yaz.

APAK, R., 1988, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Ankara.

ARAS, T. R., 1968, Görüşlerim, İstanbul.

----------, 2003, Atatürk’ün Dış Politikası, İstanbul.

ARMAOĞLU, F., 1993, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914- 1980, I, Ankara.

ASKER, A., 2012, Halklar ve Diller Labirenti Dağıstan, İçinde: Sovyetler Birliği’nin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar, Türkiye ile İlişkiler, (Erhan Büyükakıncı - Eyüp Bacanlı). Atatürk Kültür Merkezi.

ASLAN, Y., 1997, Türkiye Komünist Fırkası’nın Kuruluşu ve Mustafa Suphi, Ankara.

AVAGYAN, A., 2013, Türk Dış Siyasetinde Kuzey Kafkasya Siyasi Muhacereti (1920- 1971), İstanbul.

AYDEMİR, İ., 1991, Muhaceretteki Çerkes Aydınları, Ankara.

AYDEMİR, Ş. S., 1967, Suyu Arayan Adam, İstanbul.

BERKOK, İ., 1958, Tarihte Kafkasya, İstanbul.

BERZEG, S. E., 2013, Çerkes- Vubıhlar Soçi’nin İnsanları, Ankara.

BOZKURT, C., 2015, Mersinli Cemal Paşa’nın Yaveri Yüzbaşı Cevat Rifat Bey’in Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke Dönemi Anıları, İstanbul.

BUTBAY, M., 2007, Kafkasya Hatıraları, Haz. Ahmet Cevdet Canbulat, Ankara.

CEBESOY, A. F., 2002, Moskova Hatıraları, Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, İstanbul.

ÇİÇEK, N., 2009,‘Talihsiz Çerkeslere İngiliz Peksimeti’: İngiliz Arşiv Belgelerinde Büyük Çerkes Göçü (Şubat 1864-Mayıs 1865), Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C: LXIV, Sayı: 1.

DURU, O., 2011, Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye’nin Kurtuluş Yılları, İstanbul.

GÖYÜŞOV, A., 2016, Kuzey Kafkasya Dağlılarının Özgürlük Uğrunda Mücadelesi (1917-1920), Çev. Sefer E. Berzeg, Ankara.

GÜRÜN, K., 2010, Türk- Sovyet İlişkileri (1920- 1953), Ankara.

HACISALİHOĞLU, M. (Edi.), 2014, Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu Savaş ve Sürgün, Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi & İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul.

HIZAL, A. H., 1961, Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklal Davası, Ankara.

KAFLI, K., 1942, Şimali Kafkasya, İstanbul.

KARABEKİR, K., 1992, İstiklâl Harbimizin Esasları, İstanbul.

----------, 2008, İstiklâl Harbimiz, I, İstanbul.

----------, 2008, İstiklâl Harbimiz, II, İstanbul.

KOSOK, P., 1960, Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklâl Savaşı Tarihinden Yapraklar, İstanbul.

KUMUK, T., Çerkeslerin Türkiye’ye Sürgünü, http://cerkesarastirmalari.org/wpcontent/uploads/2016/06/kumikov_cerkeslerin_turkiyeye_surgunu.pdf/ 13.08.2016.

KURAT, A. N., 2011, Türkiye ve Rusya XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşı’na Kadar Türk- Rus İlişkileri (1798- 1919), Ankara.

----------, 2014, Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara.

MAZICI, N., 2005, ABD’nin Güney Kafkasya Politikası Olarak Ermenistan Sorunu 1919- 1921, İstanbul.

MEKER, A., 1953, Kafkas, Kafkas Dergisi, C: I, Sayı: 8 Ağustos.

NECEFOĞLU, H., 2010, K. Marx ve F. Engels’in Kaleminden Kırım Harbi, XV. Türk Tarih Kongresi, Ankara 11- 15 Eylül 2006, Orta Asya- Kafkasya Tarihi, II, Ankara.

Osmanlı Belgelerinde Kafkas Göçleri I, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 121, İstanbul 2012.

Osmanlı Belgelerinde Kafkas Göçleri II, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 122, , İstanbul 2012.

ÖZTÜRK, M., 2005, Atatürk Döneminde Türkiye’nin Kafkasya Politikası, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.

Papers Respecting The Settlement of Cirsassian Emigrants in Turkey, Presented to the House of Commons by Command of Her Majesty, in Persuance of their Address dated June 6, 1864, London.

SARI, M., 2014, Türkiye- Kafkasya İlişkilerinde Batum (1917- 1921), Ankara.

SOYSAL, İ., 2000, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920-1945), I, Ankara.

SONYEL, S. R., 2003, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, Ankara.

SERTKAYA, O. F., 2010, Kırım’ın Rusya’ya İlhakına Dair 17 Ekim 1783 Tarihli ve Knez Grigori Potemkin İmzalı Osmanlı Türkçesiyle Yazılmış Ferman, XV. Türk Tarih Kongresi Ankara 11- 15 Eylül 2006, Orta Asya- Kafkasya Tarihi, II, Ankara.

ŞAHİN, E., 2015, “Ana Hatlarıyla Türklerin Kafkasya Politikaları Başlangıcından Günümüze Genel Bir Değerlendirme”, Yeni Türkiye, Sayı: 71.

ŞİMŞİR, B. N., 2010, “Kırım Savaşı’nda Kars’ın Savunması ve Teslimi (İngiliz Belgelerine Göre Bir Değerlendirme) (1854- 1855)”, XV. Türk Tarih Kongresi, Ankara 11- 15 Eylül 2006, Orta Asya- Kafkasya Tarihi, II, Ankara.

ŞİMŞİR, S., 2011, Mehmet Emin Resulzade Hatıralar ve Kafkasya, İstanbul.

TEMİZKAN, A., 2006, “Rusya ve Osmanlı Devleti’nin Kafkas- Ötesinde Nüfuz Mücadelesi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C: VI, Sayı: 2.

TUNAYA, T. Z., 2009, Türkiye’de Siyasal Partiler İttihat ve Terakki Bir Çağın Bir Kuşağın Bir Partinin Tarihi, III, İstanbul.

ZÜRCHER, E. J., 2010, Milli Mücadelede İttihatçılık, İstanbul.

İndir

Yayınlanmış

2019-02-27

Nasıl Atıf Yapılır

KOÇ, N. (2019). Birinci Dünya Savaşı Sonunda Kuzey Kafkasya’da Ortaya Çıkan Siyasi Gelişmeler Ve Türkiye. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 111–138. Geliş tarihi gönderen https://timad.com.tr/index.php/timad/article/view/72