Bir İbadet Mekanının Dönüşümü: Hortacı Camii (Rotonda)


Özet Görüntüleme: 617 / PDF İndirme: 496

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.7567470

Anahtar Kelimeler:

Yunanistan, Selanik, Rotonda, Hortacı Camii

Özet

Bu çalışmada Yunanistan’ın Selanik şehrinde yer alan Hortacı Camii tarihi geçmişi ve fiziksel değişimleri ile incelenmektedir. Yapı, bir Roma mabedi olarak 4. yüzyılda inşa edilmesinin ardından Hristiyanlığın kabulü ile kilise, Osmanlı Devleti’nin Selanik sınırlarında egemenlik kurması ile de cami olarak kullanılmıştır. Selanik’in Yunanistan’a geçmesi ile tekrar kiliseye dönüştürülmüştür. Tarih boyunca geçirmiş olduğu bu dönüşümler, yapı üzerinde fiziksel olarak izlerini bulundururken aynı zamanda geçmişin yorumlanmasında da toplumsal ve kültürel yansımalarıyla önem ifade etmektedir. Özelleşmiş yapılar olmaları ibadet mekânlarının dönüşüm ve yeniden işlevlendirme süreçlerini incelemeye değer kılmaktadır. Günümüzde müze olarak ziyaret edilebilen Rotonda (Hortacı Camii) da onlardan birisidir ve bu makale kapsamında veri toplamaya yönelik literatür taraması süreci yürütülerek araştırılmıştır. Yapı, tarih içinde geçirdiği dönüşümler ile fiziksel, kültürel ve dini bağlamda ele alınmaktadır. Sonuç olarak ise dini yapı türleri arasındaki dönüşüm dini ritüeller, mekânsal düzenleme ve yönelimler, mimari elemanlar ve sembolik anlamlar açısından değerlendirilmiş, benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur.

Referanslar

Ak, M. (1990). Aşık Mehmed ve Menazırü’l-Avalim’i. İstanbul.

Akkoyun, B. (2013). Selanik Hortacı Camii / Rotonda Mabedi. (Erişim: t.ly/MGfV 25 Aralık 2021)

Cousinery, P. M. E. M. (1831). Voyage dans la Macédoine. Paris.

Erdem, S. (1991). Ayak. TDV İslam Ansiklopedisi. TDV İslam Araştırmaları Merke-zi.

Eşmeli, İ. (2019). Dinlerde Mabed-İbadet İlişkisi (Yahudilik Örneği). Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(11), 24–43.

Eyice, S. (1954). Yunanistan’da Türk Mimari Eserleri-I. Türkiyat Mecmuası, 11, 157–182.

Eyice, S. (1993). CAMİ. TDV İslam Ansiklopedisi. TDV İslam Araştırmaları Merkezi.

Eyice, S. (1998). Hortacı Süleyman Camii. TDV İslam Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.

Gökbilgin, T. (1953). Yunanistan’da Türk Eserleri: Bir Seyahatten Hatıralar. Bilgi, 76.

Halaçoğlu, N. K. (2020). Nüfus Mübadelesi Sonrası Yunanistan Veria (Karaferye) Şehrinde Ev Olarak Kullanılan Camiler. Tarih ve Gelecek Dergisi, 6(3), 1109–1133. doi:10.21551/jhf.799390

Kahraman, S. A., Dağlı, Y. ve Dankoff, R. (2003). Evliya Çelebi Seyahatnamesi (C. 8). İstanbul: YKY.

Karataş, G. (2018, 11 Aralık). Günümüzde Osmanlı izlerinin silindiği bir zaman-lar Hortaç Süleyman Efendi (Hortacı) Camii (1591) Selanik [Fotoğraf].

Kiél, M. (1970). Notes on the history of some Turkish monuments in Thessaloniki and their founders. Balkan studies, 11, 123–156.

Kiel, M. (2009). Selanik. TDV İslam Ansiklopedisi. TDV İslam Araştırmaları Merke-zi.

Lowry, H. W. (2012). Madalyonun Diğer Yüzü, Yunanistan’da Osmanlı Camileri &Türbeleri: Yıkılan, İhmal Edilen, Dönüştürülen, Yeniden Dönüştürülen ve Restore Edilen. Balkanlarda Osmanlı Vakıfları ve Eserleri Uluslararası Sempoz-yumu, ss. 43–44. Ankara.

Mallinson, M. D. S. (2004). Mosque/Churches of the Sudan. Azania: Archaeological Research in Africa, 39(1), 225–241. doi:10.1080/00672700409480400

Öz, N. (2017, Haziran). Theodosius Döneminde Roma İmparatorluğu. (Yayımlanma-mış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.

Safa, L. (2017). Osmanlı Döneminde Selanik. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Selanik Vilayeti Salnamesi. (1324). Selanik. http://isamveri.org/salname/sayilar.php?sidno=D02837 adresinden erişil-di.

Tafrali, O. (1913). Topographie de Thessalonique. Paris: Geuthner.

Tanuğur, F. (2007, Ağustos). İstanbul Tarihi Yarımadasında Bizans Dönemi Kilisele-rindeki İşlev Değişikliklerinin Mimariye Yansıması. İstanbul.

Texier, C. F. M. ve Pullan, P. R. (1864). L’architecture Byzantine. London.

Torp, H. (1991). The Date of the Conversion of the Rotunda at Thessaloniki into a Church. The Norwegian Institute at Athens, 13–28.

Torp, H. (2002). Dogmatic Themes in the Mosaics of the Rotunda at Thessaloniki. Arte Medievale, 2(1), 11–34.

Velenis, G. (1974). Some Observations on the Original form of the Rotunda in Thessaloniki. Balkan Studies, 15, 298–307.

Web-1: The Galerius Palace Opens its Gates [Fotoğraf] https://yougoculture.com/news/galerius-palace-opens-its-gates (Erişim Ta-rihi: 14 Ocak 2022).

Web-2: Rotunda (Selanik) [Fotoğraf] https://de.wikipedia.org/wiki/Rotunde_(Thessaloniki) (Erişim Tarihi: 14 Ocak 2022).

Web-3: View of a Mosque, 1870s-1890s [Fotoğraf]. https://primo.getty.edu/primo-explo-re/fulldisplay?vid=GRI&docid=GETTY_ROSETTAIE2897241&context=L (Erişim Tarihi: 14 Ocak 2022).

Web-4: Selanik & Halkidiki [Fotoğraf]. https://negordum.com/tag/hortaci-suleyman-efendi-camii/ (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022).

Web-5: Selanik Hortacı Camisi [Fotoğraf]. https://docplayer.biz.tr/43929219-Selanik-hortaci-camisi.html (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022).

Web-6: Halveti Şeyhi Hortacı Süleyman Camii Selanik 1591-2017 [Fotoğraf]. https://twitter.com/selaniklisinan/status/935207568615415809 (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022).

Web-7: Hortacı Süleyman Camii, Selanik [Fotoğraf]. https://kulturenvanteri.com/yer/hortaci-suleyman-camii-selanik/#16/40.63324/22.95275 (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022).

Web-8: Web The Rotunda [Fotoğraf]. https://www.enjoythessaloniki.com/visit/ancient-monuments/the-rotunda/ (Erişim Tarihi: 14 Ocak 2022).

Web-9: The Byzantine Legacy. (n.d.). Rotunda of Thessaloniki [Fotoğraf]. https://www.thebyzantinelegacy.com/rotunda-thessaloniki (Erişim Tarihi: 19 Ocak 2022).

Web-10: The Rotunda Of Galerius: The Small Pantheon Of Greece [Fotoğraf]. The Collector. https://www.thecollector.com/rotunda-galerius-byzantine-mosaics-pantheon-greece/ (Erişim Tarihi: 19 Ocak 2022).

Web-11: Ic Xc Nika. https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095956323 (Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2022).

Yapar, B. (2007). Yunanistan’daki Türk Eserlerinde Kitabeler (Dedeağaç, Dimetoka, İskeçe, Gümülcine, Selanik, Kavala, Yenice-Karasu). İstanbul.

Yazıcı, N. (2011). Osmanlı Mimarlığında XVI. Yüzyılın Önemli Bir Banisi: Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa ve Camileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(17), 437–456.

Yıldız, A. (2013). Camiye Çevrilen Kiliselerin Koruma Anlayışı Bağlamında İnce-lenmesi: Vize Ayasofyası ve Kıyıköy Camii Örneği. E. Benian ve S. Kartal (Ed.), VIII. Uluslararası Sinan Sempozyumu içinde (ss. 137–144). Edirne: Trakya Üniversitesi.

İndir

Yayınlanmış

2023-03-19

Nasıl Atıf Yapılır

Durmaz, E., & Uysal, M. (2023). Bir İbadet Mekanının Dönüşümü: Hortacı Camii (Rotonda). Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 18(36), 205–227. https://doi.org/10.5281/zenodo.7567470