Enderun Mektebi’ne Öğrenci Alım Usulleri


Özet Görüntüleme: 523 / PDF İndirme: 281

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Enderun, Enderun Mektebi, devşirme, iç oğlanı

Özet

  1. Murad tarafından kurulan ancak II. Mehmed döneminde teşkilatlanarak asıl hüviyetine kavuşan Enderun Mektebi, Osmanlı sarayı içerisinde devletin askeri ve mülki kadrosunu yetiştiren bir okul olduğu gibi aynı zamanda üstün yetenekli olduğu düşünülen çocuklara yönelik eğitim veren bir kurumdur. Bu çalışmada Enderun Mektebi’ne hangi usullere göre öğrenci alındığı incelenmiştir. Çalışmanın kaynaklarını arşiv belgeleri, kronikler, anı-hatırat ve konu ile ilgili literatür oluşturmaktadır. Nitel araştırmalarda kullanılan doküman analizi yöntemiyle toplanan veriler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Buna göre Enderun Mektebi’ne öğrenci alım usulleri çeşitli başlıklar altında toplanmıştır. Bunlar: devşirme usulü, savaş esirleri, frenolojik yöntemler, yetenek testleri, soyaçekim ve akrabalık ilişkisi, devlet adamlarının himayesi, doğrudan padişah iradesi, Osmanlı Devleti’ne komşu devletlerin ve bağlı toprakların beylerinin çocuklarının rehin tutulması usulü ile yapılan alımlardır. Çalışmada bu usuller ile Enderun Mektebi’ne alınanlar, örnekleriyle birlikte açıklanmıştır.

Referanslar

A.{DVNS.MHM.d., 24.88/461.

A.{DVNS.MHM.d. 62.37/136.

CS.M., 169.8498/1.

TS.MA.d., 8151/1.

TS.MA.e., 596.2, 596.2/5, 596.2/8, 596.38/1, 596.100/1, 606.63/1, 606.118/1, 967.100.

Afyoncu, E. (2009). Sokullu Mehmed Paşa. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA) 37 (s. 354-357). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) Yayınları.

Akarsu, F. (2004). Enderun: Üstün Yetenekliler İçin Saray Okulu. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (haz.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı (s. 97-101). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.

Akgündüz, A. (1990). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri II. Bayezid Devri Kanunnameleri. İstanbul: FEY Vakfı Yayınları.

Akkutay, Ü. (2004). Osmanlı Eğitim Sisteminde Enderun Mektebi. İçinde M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (haz.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı (s. 85-96). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.

Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000 – M.S. 2015. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Ali Seydi Bey. (t.y.). Teşrifat ve Teşkilatımız. (haz. Niyazi Ahmet Banoğlu). İstanbul: Tercüman Yayınları.

Ali Ufki Bey/Bobovius, A. (2013). Saray-ı Enderun Topkapı Sarayı’nda Yaşam. (çev. Türkis Noyan). İstanbul: Kitap Yayınevi.

Altınay, A., R. (2001). Sokullu. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.

Altınay, A., R. (2017). Köprülüler. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.

Altındağ, Ü. (1994). Dârüssaâde. DİA 9 (s. 1-3)., Ankara: TDV Yayınları.

Aşıkpaşazade. (2003). Osmanoğullarının Tarihi. (haz. Kemal Yavuz ve M. A. Yekta Saraç). İstanbul: K Kitaplığı MAS Matbaacılık.

Beydilli, K. (1991). Bonnaval’in İzinde: Muhtedi Osman Bey Veya Avusturyalı Firari General Karlo De Kotzi. Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 11, 73-104.

Biçer, R. (2011). Kişilik ve Bir Kur’an Terimi Olarak Şakile. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31(2), 399-418.

Enç, M. (2004). Enderun. İçinde M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (haz.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı (s.37-84). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.

Enderunlu Abdüllatif. (2013). Ayine-i Derun. (haz. Ahmet Köç). İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.

Davaslıgil, Ü. (2004). Üstün Zekalı Çocukların Eğitimi. İçinde M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (haz.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı (s. 233-241). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.

Demir, A. (2017). Osmanlı Devleti’nde Devşirme Sistemi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 19-27.

Demir, E. (2017). Lala Mustafa Paşa. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.

Dökmen, Ü. (1992). T.C. Yükseköğretim Kurulu Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Merkezi Kuruluşu, Gelişmesi, Çalışmaları. Ankara: ÖSYM Yayınları.

Duman, M. (2013). Musikişinas Bir Divan Şairi: Hızırağazade Sa’id Bey. Turkish Studies, 8(4), 685-704.

Findley, C., V. (1996). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi. (çev. Gül Çağalı Güven). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Gencer, M. (2016). Osmanlı Tarih Yazıcılarının Kazıklı Voyvoda (Vlad III. Tepeş) Tasvirleri. İçinde Z. Gölen ve A. Temizer (edit.), Balkan Tarihi Cilt:2 (s. 41-61), Burdur: Osmanlı Mirası ve Türk Kültürünü Araştırma Derneği Yayınları 1.

Goodwin, G. (2001). Yeniçeriler. (çev. Derin Türkömer). İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.

Gündüz, M. (2016). Enderun Mektebi ve Osmanlı’da ‘Üstün Yeteneklilerin Eğitimi’. Eğitime Bakış Dergisi, 12(37), 11-20.

Güneş Yağcı, Z. (2013). H.1015/1016 (M.1606/1607) Tarihli İstanbul Gümrük Defteri. History Studies, A Tributeto Prof. Dr. Halil INALCIK, 2(5), 507-536.

Hafız Hızır İlyas Ağa. (2011). Osmanlı Sarayında Gündelik Hayat Letaif-i Vekayi'-i Enderuniyye. (Haz. Ali Şükrü Çoruk). İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Halaçoğlu, Y. (1991). 14-17. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı Ve Sosyal Yapı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

İlgürel, M. (1998). Acemi Oğlanı. DİA 1 (s. 324-325). Ankara: TDV Yayınları.

İlgürel, M. (2002). Köprülü Mehmed Paşa. DİA 26 (s. 258-260). Ankara: TDV Yayınları.

İnalcık, H. (1999). Hüsrev Paşa, Koca. DİA 19 (s. 41-45). Ankara: TDV Yayınları.

İnalcık, H. (2000). İskender Bey. DİA 22 (s. 561-563). Ankara: TDV Yayınları.

İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). (çev. Ruşen Sezer). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

İnalcık, H. (2013). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I. İstanbul: İş Bankası Yayınları.

İnalcık, H. (2014). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II. İstanbul: İş Bankası Yayınları.

İpşirli, M. (1995). Enderun. DİA 11 (s. 185-1879). Ankara: TDV Yayınları.

İpşirli, M. (2002). Koca Sinan Paşa. DİA 26 (s. 137-139). Ankara: TDV Yayınları.

İpşirli, M. (2005). Mirza Mustafa Efendi. DİA 30 (s. 167-168). Ankara: TDV Yayınları.

Kavanin-i Yeniçeriyan. (2011). (haz. Tayfun Toroser). İstanbul: İş Bankası Yayınları.

Kaya, E. (2017). Kıyafet-name-i Ekalim-i Seb’a ve Hayavan. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 53, 444-459.

Kılıç, C. (2010). Enderun Mektebi Örnekleminde Günümüz Üstün Yetenekli Çocukların Eğitiminin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

Kırbıyık, M. (2009). Kıyafet-name-i Cedide Hakkında. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 39, 793-813.

Koçu, R., E. (1960). Topkapu Sarayı. İstanbul: Nurgök Matbaası.

Konstantinovic, K., M. (2003). Bir Yeniçerinin Hatıratı. (çev. Kemal Beydilli). İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.

Kömür, E. (2010). Osmanlı Devleti Enderun Mektebi’nde Eğitim Sistemi Ve Türk Eğitim Sistemine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.

Kunt, İ., M. (1974). Ethnic-Regional (Cins) Solidarity in the Seventeenth-Century Ottoman Establishment. International Journal of Middle East Studies, 5 (3), 233-239.

Kunt, İ., M. (1975). Kulların Kulu. Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, 3, 27-42.

Kütükoğlu, B. (2003). Lala Mustafa Paşa. DİA 27 (s. 73-74). Ankara: TDV Yayınları.

Ok, S. (2017). Haremde Esir Yaşayanlar. İstanbul: Ulak Yayıncılık.

Ortaylı, İ. (2007). Osmanlıyı Yeniden Keşfetmek. İstanbul: Timaş Yayınları.

Özcan, A. (1994). Devşirme. DİA 9 (s. 254-257). Ankara: TDV Yayınları.

Özcan, A. (2007). Pencik. DİA 34 (s. 226-228). Ankara: TDV Yayınları.

Pakalın, M., Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I-II. İstanbul: MEB Yayınları.

Pruga, İ. (2018). İskender Bey İsyanlarının Dini Boyutu ve Papalıkla İlişkileri. Dini Araştırmalar Dergisi, 21(54), 175-202.

Reindl Kiel, H. (2008). Rum Mehmed Paşa. DİA 35 (s. 226-227). Ankara: TDV Yayınları.

Sakaoğlu, N. (2002). Tarihi, Mekânları, Kitabeleri ve Anıları İle Saray-ı Hümayun. İstanbul: Denizbank Yayınları.

Süreyya, M. (1996). Sicill-i Osmani. (haz. Nuri Akbayar ve Seyit Ali Kahraman). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Şemseddin Sami. (1989). Kamus-ı Türki. İstanbul: Enderun Kitabevi.

Taneri, A. (1997). Hadım. DİA 15 (s. 1-3). Ankara: TDV Yayınları.

Tarım Ertuğ, Z. (2012). Topkapı Sarayı. DİA 41 (s. 256-261). Ankara: TDV Yayınları.

Tavernier, J., B. (1984). Topkapı Sarayında Yaşam. (çev. Perran Üstündağ). İstanbul: Çağdaş Yayınları.

Tayyarzade Ata. (2010). Osmanlı Saray Tarihi Tarih-i Enderun I-II-III-IV-V. (haz. Mehmet Arslan). İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Tekindağ, Ş. (2003). Mahmud Paşa. DİA 27 (s. 376-378). Ankara: TDV Yayınları.

Turan, Ş. (1998). Hersekzade Ahmet Paşa. DİA 17 (s. 235-237). Ankara: TDV Yayınları.

Turan, Ş. (2009). Silahdar. DİA 37 (s. 191-193). Ankara: TDV Yayınları.

Türk Dil Kurumu. (2019). Frenoloji. (https://sozluk.gov.tr/). Erişim tarihi ve saati: 07.10.2019-01:50.

Türkyılmaz, M. (2009). Osmanlı Klasik Döneminde, Enderun Mektebindeki Üst Düzey Yönetici Eğitimi İle Günümüzdeki Üst Düzey Yönetici Eğitiminin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.

Uluçay, M., Ç. (2017). Harem. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Uludağ, S. (1996). Firaset. DİA 13 (s. 116-117). Ankara: TDV Yayınları.

Uzunçarşılı, İ., H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapukulu Ocakları I Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Uzunçarşılı, İ., H. (2014). Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Yavuz, M. (2017). Klasik ve Modern Dönem Yönetici Yetiştirme Sistemlerinin İncelenmesi: Kurumlar Ve Kişiler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 433-450.

Yılmaz, G. (2014). Son Kalan Eşkal Defterlerine Göre Devşirmeliğin Bilinmeyenleri. Atlas Tarih Dergisi. Nisan, 36-43.

Ziroyevic, O. (1984). Medmed Pascha Sokolli Im Lichte Jugoslwischer Quellen Und Überlieferungen. Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 4, 55-67.

İndir

Yayınlanmış

2020-03-27

Nasıl Atıf Yapılır

AKKAYA, M., & ÖZKAN, H. (2020). Enderun Mektebi’ne Öğrenci Alım Usulleri. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(30), 149–170. Geliş tarihi gönderen https://timad.com.tr/index.php/timad/article/view/87