Diyarbakır Geleneksel Konut Mimarisine Ait Özgün Bir Örnek: Üzeyir Bey Konağı

Türkan UZUN; Tuba İnci DAMAR ÇALIN

Yazarlar

Türkan UZUN Maltepe Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Bölümü https://orcid.org/0000-0002-3306-0101
Tuba İnci DAMAR ÇALIN Hasan Kalyoncu Üniversitesi Mimarlık Bölümü Yüksek Lisans Programı https://orcid.org/0000-0001-5781-5962

Anahtar Kelimeler:

Diyarbakır, Geleneksel Diyarbakır Evi, Sur içi

Özet

Farklı kültürleri içinde barındıran Anadolu, mimari açıdan çeşitlilik gösteren özelliklere sahip bir bölgedir. İnsanoğlunun yerleşim yeri olarak belirlediği bölgelerde tasarımı belirleyen en önemli unsur bölgenin iklimidir. İklimsel zenginliği ve coğrafik yapısı nedeniyle farklı mimari yapıların oluşumunu gözlemlemek kaçınılmaz bir gerçektir. Anadolu ve Mezopotamya’yı birbirine bağlayan, bu bölgelerin kesişim noktası olan Anadolu’nun tarihi kentlerinden biri olan Diyarbakır evleri, özgün kültür ve mimarisini oluşturmuştur. Bu evlerin tasarımında, bölgedeki halkın gereksinimlerinin etkin biçimde yerine getirilmesi amaçlanır. Mimarinin şekillenmesinde ihtiyaçların, çevresel koşulların etkin olduğu söylenebilir. Bu çalışmada tarihi sur içi Diyarbakır geleneksel evleri Üzeyir Bey Konağı özelinde mimari yapısı; plan şeması, yapım aşamaları, yapım özellikleri, yapımında kullanılan malzeme seçimi, yapım tekniğinde kullanılan öğelere yönelik bilgiler sunulması amaçlanmıştır.

Referanslar

ARAT, Y., 2012, İç Mekan Donatılarının Geleneksel Türk Evi Üzerinden Okunması: Konya Evleri Örneği, Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Yıl.7, Sayı.13, s:125- 137. Konya.

ARAT, Y., 2018, Kaybedilmiş Bir Kültürel Miras: Saim Sakaoğlu Evi/Konya, Yıl: 30, Milli Folklor, Sayı:118, s: 77-100 http://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=118&Sayfa=77

Arkeofili, Pinterest Kaynak Fotoğrafı, 2018

BARAN, M., 2017, Eski Diyarbakır Evleri İklim İlişkisi, Dicle Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Dergisi, Cilt:8, Sayı: 423- 430.

BAŞ, G., 2010, Diyarbakır Geleneksel Konut Mimarisinde Süsleme Anlayışı, History Studies, Volume 2/1,s:310-338

ÇAKIL D., 2005, Çağlar Boyu Konuk Habercisi: Kapı Tokmaklar, XX60 Yaşında Sinan Genim’e Armağan, Makaleler, İstanbul, s.267-274.

ÇETİN Y., 2006, Geleneksel Türk Evinde Cumba, Sanat Tarihi Dergisi, 15(2), 18-27

KAHVECİ E.A.,KADAYIFÇI A,2013,Diyarbakır Yöresi Bazalt Taşının Yapısal Özelliklerinin İncelenmesi, SDU Uluslararası Teknoloji Bilimi, Cilt:5, No:3,s: 56-69

KARAKAŞ, A., 2012, Eğil İlçesi Kırsal Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (23): 5-18 , ISSN :1309-9132 , www.kmu.edu.tr.

KEJANLI, D.T. - DİNÇER, İ., 2011, Diyarbakır Kale Kenti’nde Koruma ve Planlama Sorunları, Megaron, 2011; 6(2): 95-108.

ORUÇ, E.Ş., 2017, Diyarbakır Sur İçi Bölgesindeki Geleneksel Konut Mimarisinde İklimsel Faktörün Rolü, Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Dergisi, Cilt:8, Sayı:2,383-394.

ÖZBUDAK AKÇA, Y. B. – AYKAL, F.D., 2016, Kullanıcı-Yapı Etkileşiminin Diyarbakır Tarihi Geleneksel Evlerinde İrdelenmesi, Dicle Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Dergisi, Cilt:8 , Sayı:2,275-284.

ÖZYILMAZ H., 2017, Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Toplumsal Yapıya Bağlı Gelişen Fiziksel Değişimler, Dicle Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Dergisi, Cilt:8, Sayı:2, 371-382.

ÖZYILMAZ, H. – ALUÇLU, İ. – AKIN, T., 2014, Mutfak Kültürünün Geleneksel Diyarbakır Evlerine Sosyal ve Mekânsal Yansımaları, Milli Folklor, Yıl:26, Sayı:102.

PARLA C., 2005, Diyarbakır Surları ve Tarihi, ODTÜ MFD 2005/1, (22:1) s:57-84.

PEYASLI , O. G. – HALİFEOĞLU, F. M., 2017, Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Yapım Tekniği ve Malzemede Koruma Sorunları, Dicle Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Restorasyon Anabilim Dalı, Mühendislik Dergisi, Cilt:8, Sayı:2, 345-358.

TOHUMEKEN, S.-ÇAKIRCA, D.-VELİOĞLU, İ., 2016, Geleneksel Bir Diyarbakır Evi; Zinciriye Konağı, Tunceli Üniversitesi, Bilim ve Gençlik Dergisi, Cilt:4, Sayı :2.

TUNCER O.C., 1999, Diyarbakır Evleri, S.6, ANKARA

TUNCER O.C., Diyarbakır Yapı Sanatından Kesitler, I. Bütün Yönleriyle Diyarbakır Sempozyumu, 27-28 Ekim 2000, Ankara 2001, s. 105.

YILDIRIM, M., 2017, Kültürel Turizm ve Kültürel Mirası Koruma: Diyarbakır Hasanpaşa Örneği, Dicle Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Mühendislik Dergisi, Cilt:8, Sayı:2, s:335-344.

YILDIRIM, M., 2006, Diyarbakır Suriçi Geleneksel Evlerinde Koruma Sorunları ve Çözüm Öneriler, Tasarım Kuram, Sayı:5, Aralık 2006, s.87-94.

URL Kaynakları (Son Erişim: 26.11.2018)

URL1,https://tr.climatedata.org/asya/tuerkiye/diyarbak%C4%B1r/diyarbak%C4%B1r-285/

URL2, www.diyarbakirkulturturizm.gov.tr/TR-56881/coğrafya.html.

URL3, www.diyarbakirkulturizm.gov.tr/diyarbakır kent tarihi.

URL4, http://diyarbakirlilardernegi.blogcu.com/diyarbakir-evleri/3823258.

URL5, http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=48819.

URL6, www.youtube.com/watch?v=Vdi-pEKoiJg.

URL7, http://www.dimod.org.tr/mimarlarodasi/diyarch/diyarch5.pdf