Bir Tarihsel Haritalandırma Projesi: Üç Medrese ve Düşünsel İzlekleri

Özet

Yerel kültürlerin yerel mimari pratiklerinin olması, yapım sürecinin öğrenilerek gerçekleştiğini göstermekteyken, bunların, evrimsel değil fakat ithal düzen ve aktörler aracılığıyla değişmesi de yeniliklerin iletim ve yayılım alanlarının kültürel melezlenmelerine işaret etmektedir. Bu çeşitlemeler, yeni biçimler sözlüğünün aktarıldığı hatlar boyunca ya bölgesel bir konumlanma ya da rastlantısal bir karşılaşmanın sonucunda ortaya çıkabilmektedir. Mutlak bir doğrunun temsil edilmediği mimarlık ile tersinemez tarih kavrayışının kesişiminde 13. yüzyıl Sivas’ında gerçekleşen böyle bir karşılaşma, anıtsallığın ulaştığı noktada sadece mimariyi değil aynı zamanda hırs, rekabet, finansal kaynak ve olanakların da temsiliyetini sunmaktadır. Açıkça Burucuverdi, Cüveyni ve Sahip Ata Fahreddin Ali’nin ideolojik varlıklarına katkı sağlamayı amaçlayan bir düzeyin içerildiği anlatılarsa, çoğunlukla, tekil yapı ya da karşılaştırmalı çalışmalar kapsamında dekorasyon ölçeğini ele almaktadır. Bu metinse, mimarlık ve tarihin değişen kavrayışları üzerinden, bir teorik yaklaşımın örnek alan sunumuyla çakıştırılması aracılığıyla yeni bir anlatı sunmanın peşine düşecektir. Böyle bir kapsamda, Buruciye medresesi, Çifte Minareli medrese ve Gökmedrese, noktasal bir mercekte, yerelliğin sınırları, banilerin istekleri ve anıtsallık eşiği üzerinden kültürel melezlenmenin örneği olarak sınanacaktır.