İki Din Bir Değer: Aziz Mamas (Şammas Baba)
Özet Görüntüleme: 384
/ 
PDF İndirme: 184
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.6526518Anahtar Kelimeler:
Aziz Mamas, Şammas Baba, Mamasun, TekkeÖzet
Toplumların tarih boyunca kendi dinamikleri çerçevesinde birtakım özel anlam yükledikleri, bir diğer deyişle kutsiyet atfettikleri şahsiyetler ve dînî inanç ve toplumsal hafızasına dayalı olarak önem atfettikleri mekânlar her daim var olagelmiştir. Müslüman toplumlarda evliya, ermiş ve yatır gibi kavramlarla karşılığını bulan saygıdeğer kişilikler, İslam’ın geldiği dönemlerden itibaren görülmüştür. Bu kişiler genellikle gerçek bir şahsiyet iken kimi zaman da somut olarak tanınmasa da varlığı kabul edilen suretler şeklinde toplum algısında yerini almıştır. İslam tasavvuf anlayışında bu tarz saygı gören kişiler daha çok “evliya” olarak nitelenirken Hıristiyan düşüncesinde “aziz” kavramıyla; Yahudilik’te de yine aynı “aziz” kavramıyla ifade edilmektedir. İslam düşüncesindeki evliya motifi, Allah’ın sevgili kulu, duaları makbul zât, hayra vesile olan kişiler olarak öne çıkmıştır. Diğer semâvî denilebilecek dinlerde de bu kişiler zor zamanlarda kendilerine tevessül edilen, uzun bir ömür süren, kerâmet gösteren, zaman ve mekân sınırlarını a şan kişiler olarak düşünülmüştür. Her dinin saygıdeğer kişilikleri kendi içlerinde bir kıymet ve sahiplenmeye haiz iken bazı isimler ortak bir değer olarak sahiplenilebilmektedir. Çalışmamızın konusunu teşkil eden ve Müslümanlarca “Şammas Baba”, Hıristiyanlarca “Aziz Mamas” olarak bilinen zât, bunlardan biridir. Şammas Baba bu özelliği nedeniyle çalışmaya değer bulunup bu çalışmanın konusu olmuştur.
Referanslar
Attar, F. (2012). Evliyâ Tezkireleri, Çev.: Süleyman Uludağ, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Aydoğan, T. (2020). Aksaray Efsaneleri, Aksaray: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Budak, D. (2012). Anadolu’da Yaşamış Aziz ve Azize Hayatlarının Dinler Tarihi Açısından Değerlendirilmesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Çelebi, İ. (1998). “Hızır”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 17, İstanbul: TDV Yayınları, ss. 406-409.
Demir, N. - Mehmet Dursun Erdem. (2006). Türk Kültüründe Battal Gazi Destanı, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 1/1 Summer 2006, ss. 106-159.
Demirci, K. (1998) “Hıristiyanlık”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 17, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 328-340.
Doğan, D. M. (2013). Doğan Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Yazar Yayınları. Fenton, P. B. (2007). “Yahudi Mistisizmi ve İslam Tasavvufunda Evliyâ Hiyerarşisi”, Çev. Salih Çift, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 16, sy. 2, ss. 369-391.
Gölpınarlı, A. (1995). Vilâyet-Nâme Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Veli, İstanbul: İnkılâp Yayınları. Gürkan, S. L. (2013). “Yahudilik”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 43, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 187-197.
Güzel, A. (2009). “Hacı Bektaş Velî’nin Tarihî Kişiliği ve Türk Kültürü Üzerindeki Etkileri”, Ed.: Gıyasettin Aytaş vd., III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, 30-31 Ekim, Üsküp. ss. 27-44.
Güzel, C. (2017). Bilinmeyen Bir Yatır ve Battal Gazi Destanı Bağlamında Aziz Mamas’tan Cambaz Pir’e Kutsal’ın Sürekliliği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(4), 2565-2578.
Harman, Ö. F. (1991). “Aziz”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: TDV Yayınları. s. 332.
_______. (2000). “Îsâ”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 22, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 465-472.
_______. (2004). “Meryem”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 29, Ankara: TDV Yayınları. ss. 236- 242.
https://www.festtravel.com/kapadokyali-bir-aziz-saint-mamas (Turgay Tuna, Kapadokyalı Bir Aziz: Saint Mamas) (erişim:14.06.2021)
http://www.cappadociaexplorer.com/detay.php?id=213&cid=69&page=1 (14.06.2021)
https://www.mugladevrim.com.tr/kose-yazarlari/mehmet-bildirici-/anadoludan-dunyaya-isik-sacmis-bir-aziz-aya-mama-3-yuzyil-, (erişim: 14.06.2021)
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/Hıristiyanlarin-aziz-mamasimuslumanlarin-pir-sammas-babasi-7010742 (erişim: 14.01.2021)
https://haberkibris.com/aziz--mamas--ve--buyuk-yalan-2013-01-06.html (14.06.2021)
https://www.turkcenedemek.com/kelime/şammas (Erişim: 06.07.2021)
https://www.nisanyansozluk.com/?k=şammas (Erişim: 06.07.2021)
İntepe, N. – F. Er (2014). “Lokman Hekim Gerçek Kişi midir Kült müdür?” Lokman Hekim Journal. (4)/2, s. 30- ss. 27-31.
Kaya, E. (2020). Tarihten Günümüze Aksaray, Aksaray: Yeni Aksaray Basın Yay.
Konyalı, İ. H. (1974). Âbideleri ve Kitâbeleri İle Niğde Aksaray Tarihi, c. 2, İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası.
Köksal, A. (1993). Peygamberler Tarihi, Ankara: TDV Yayınları.
Kur’an-ı Kerim. (2018). Haz.: Hayreddin Karaman vd. Ankara: TDV Yay.
Kurnaz, C. (1998). “Hızır”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 17, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 411-412.
Ocak, A. Y. (1996). “Geyikli Baba”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 14, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 45-47.
______. (2016). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Evliyâ Menâkıbnâmeleri, 5. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
Özçelik, M. (2009). Seyyid Battal Gazi, Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yayınları.
Peker, S. (2015). Mezar ve Türbelere Kült Merkezli Bir Bakış, Konya: Kömen Yay.
Sakaoğlu, S. (1980). Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Taşköprülüzâde İsâmuddîn Ebu’l- Hayr Ahmed Efendi. (1975) eş- Şakâiku’nNu’mâniyye fî ulemâi’d- Devleti’l- Osmâniyye, Beyrut: Lidâr’al Kitâbu’l- Arabî.
Tümer, G. (1992). “Budizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 6, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 352-360.
Ulu, M. (2021). IX/XV. Asır Osmanlı Toplumunda Halvetîlik ve Halvetîler, Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Ulu, M. (2020). Şeyh Hamîd-i Velî Somuncu Baba Hayatı ve Eserleri, 40. Baskı, Konya: Manolya Yayınları. Uludağ, S. (1991). “Baba”, c. 4, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, TDV Yayınları. s. 365-366.
Uludağ, S. (1994). “Dede”, c. 9, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları. s. 76. Uludağ, S. (2008). “Ricâlü’l-Gayb”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 35, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 81-83.
Uludağ, S. (2013) “Velî”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 43, İstanbul: TDV Yayınları. ss. 25-28. Perek, F. Z. (1998). Büyük Devrim Çağında Aksaray (1910-1930), Aksaray: ?.
Uraz, M. (1994). Türk Mitolojisi, İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
Ünal, S. (2001). “Kâbe”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 24, İstanbul, TDV Yayınları. ss. 14-21.
Vassâf, O. H. (2006). Sefîne-i Evliyâ (1-5. Ciltler), Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Vicdânî, S. (1995). Tomâr-ı Turûk-ı ‘Aliyye, Haz.:İrfan Gündüz, İstanbul: Enderun Kitabevi.
Yıldırım, M., S. Çelik. (2010). “Peygamberlerin Sanatsal Faaliyetleri Üzerine”, SÜİFD, 29.
Zaim, S. (------). İslam Ekonomisinin Temelleri, (Haz.: Adem Esen, Turan Koç, Mustafa Yavuz Çakır)İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi Yayınları, Tarihsiz.
Kaynak Kişiler
Duran Ulu (d. 1949), Çiftçi, Emekli, Görüşme Tarihi: 14.01.2021.
Faruk Eroğlu (d. 1955), Çiftçi, Emekli, Görüşme Tarihi: 04.09.2021.
Mustafa Avan (d. 1954), Çiftçi, Emekli, Görüşme Tarihi: 05.09.2021.
Muzaffer Avan (d. 1946), Çiftçi, Emekli, Görüşme Tarihi: 11.07.2021.
Nuri Er (d. 1965), Esnaf, Görüşme Tarihi: 19.07.2021.
Ramazan Kılıç (d. 1975), Esnaf, Görüşme Tarihi: 09.10.2021.
Recep Teke (d. 1949), Emekli, Görüşme Tarihi: 14.08.2021.
Recep Ulu (d. 1945), Esnaf, Emekli, Görüşme Tarihi: 12.08.2021.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 