Türk İktisat Düşüncesinde Himayeci Usul Kavramının İlk Teorisyeni: Ahmet Mithat Efendi

Özet

Tanzimat devrinin en verimli ve üretken yazarlarından biri olarak karşımıza çıkan Ahmet Mithat’ın kuramsal çalışmalarının bir kısmı iktisat teorisi alanı üzerinde yoğunlaşmıştır. Özellikle 1870’den itibaren iktisat teorisine ilgi duymaya başlayan yazarın günümüze dek ihmal edilen bu çalışmaları arasında “Ekonomi Politik” adlı eseri, içerdiği himayeci usul teklifi bakımından önem arz etmektedir. Zira ülkemizde özellikle I. Dünya Savaşı yıllarından itibaren benimsenen himayeci/korumacı ekonomi siyasetinin fikri dayanaklarına ilk olarak bu eserde rastlanmaktadır. Bu bakımdan Ahmet Mithat’ı, iktisat tarihimizde himayeci usul kavramının ilk teorisyeni olarak değerlendirmek mümkündür. Bu çalışmada, öncelikle yazar tarafından müstakil bir iktisat siyaseti olarak önerilen himayeci usul kavramının hangi şartlar altında olgunlaştığı ifade edilecek, yazarın “Ekonomi Politik” adlı çalışmasından hareketle iktisadi korumacılık ilkesi ayrıntılı bir biçimde tanıtılacaktır. Yazarı himayeci usul düşüncesini kuramlaştırarak önermeye sevk eden etkenler tartışılarak Ahmet Mithat’ın Türk iktisat düşüncesi içindeki yeri belirlenmeye çalışılacaktır.