II. Meşrutiyet’ten Demokrat Parti İktidarına Atıl Halde Bırakılmış Hayrat Kurumları Meselesi
Özet Görüntüleme: 222
/ 
PDF İndirme: 72
Anahtar Kelimeler:
Vakıf, vakıf kurumları, II. MeşrutiyetÖzet
Türkiye coğrafyasında yüzyıllardır süren savaşlar ve sosyo-ekonomik gelişmeler beraberinde birçok meselenin de ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bunlardan biri de zaman içinde kronik bir hal alan harabe vaziyetteki vakıf kurumlarının nasıl değerlendirilmesi gerektiği sorunsalıdır. II. Meşrutiyet, Mütareke, Atatürk, İsmet İnönü ve Adnan Menderes dönemlerinde gündemi meşgul eden bu konu hakkında iktidarlar halkın hassasiyetlerini ve ekonomik koşullarını göz önünde bulundurarak çözümler üretmeye çalışmışlardır. Ancak çözüm üretmenin tek taraflı olmadığı bu konu ile ilgili yetmiş yılı aşan süreçte harabe durumdaki camii, mescit, medrese, tekke, türbe ve sebiller enkaz vaziyetinden kurtarılmaya çalışılmıştır. Konunun teşhis edilip çözümler üretilmeye başlandığı II. Meşrutiyet Dönemi’nden 1970’li yıllara kadar uzanan zaman zarfında kamuoyu meseleye dini mekânların yıkılıp yıkılmayacağı perspektifinden yaklaşmıştır. II. Dünya Savaşı’nın neden olduğu özgün koşullar konunun daha da karmaşık bir hal almasına sebebiyet vermiştir. Bir ara tartışmalara gayrimüslim vakıfların taşınmazları da dâhil edilmiştir.
Referanslar
Arşivler
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi[BCA]. (12 Haziran 1924).51.05.2.1.39.
BCA. (4 Aralık 1929).020.18.01.02.6.59.9.
BCA. (8 Haziran 1931).30.01.105.657.4.
BCA. (24 Aralık 1945).030.18.01.02.109.753.
BCA. (17 Nisan 1947).030.18.01.02.113.26.2.
BCA. (30.09.1950).030.01.17.99.13.
Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi [VGMA]. 2380 Numaralı Hayrat
Müzayede Satış Defteri, (1932-1960), Evrak No: 10327, s. 32, 34.
Belgesel Nitelikli Kaynaklar
C. H.P. Yedinci Büyük Kurultayı Görüşmeleri Tutalgası 17 Kasım-4 Aralık 1947, Ulus Basımevi, Ankara.
Düstur.
Meclis-i Mebusan Levayih ve Tekâlifi Kanuniye Zabıtları.
Resmi Gazete.
TBMM Tutanak Dergisi.
TBMM Zabıt Ceridesi.
Gazeteler ve Süreli Yayınlar
Sebilürreşad (25 Eylül 1340). Medreseler Satılıyor.
Vakit (26 Nisan1942). Şerefüddin Yaltkaya.
Kitap ve Makaleler
AĞAOĞLU, S., 2004, “Arkadaşım Menderes-Marmara’da Bir Ada”, Alkım Yayınevi, İstanbul.
ALBAYRAK, M., 2004, “Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti(1946-1950)”, Phoenix Yayınevi, İstanbul.
ALTINSU, A., 1972, “Osmanlı Şeyhülislamları”, Ay yıldız Matbaası, Ankara.
ARDAKOÇ, K., 1955, “Hilafet Meselesi”, Petek Yayınları, İstanbul.
ASLANPAY, N., 1973, “Diyanet İşleri Başkanlığı (Kuruluşu, Çalışması ve Birimlerinin Tanıtılması)”, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
ATATÜRK, M. K., 2011, “Nutuk”, Düzenleyen: Şefik Memiş ve İsmail Şen, İstanbul: Tıpkıbasım Yayınevi- Çevrimyazı.
AYTÜRK, N., vd., 1987, “Diyanet İşleri Başkanlığı Teşkilat Tarihçesi (1924-1987)”, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
BÜLBÜL, İ., 2006, “II. Dünya Savaşı’nın Türkiye’de Sosyal Yaşama Olumsuz Yansımaları”, İstanbul Üniversitesi Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 9, s. 15, 16.
BAKIRCI, N., 2007, “Konya Mevlana Dergâhı”, İstem Dergisi, Sayı: 10, s. 193-204.
ÇEVRİMLİ, N., 2013, “Teberrükat Eşyalarının Evkaf’taki Serüveni”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 39, s. 147-170.
DİKİCİ, A., 2008, “Milli Şef İsmet İnönü Dönemi Laiklik Uygulamaları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 42, s. 161-192.
ELMACI, M. E., 2006, “İttihat-Terakki ve Kapitülasyonlar”, Homer Kitabevi, İstanbul.
ESEN, K., 2011, “Tek Parti Dönemi Camii Kapatma / Satma Uygulamaları”, Tarih ve Toplum, Sayı: 13, s. 96.
EYİCE, S., 2013, “Mustafa Kemal Atatürk”, İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, Cilt: 31, s. 337.
GÖKALP, Z., 27 Teşrinievvel 1332, “İttihat ve Terakki Kongresi”, İslam Mecmuası, Cilt: 4, Sayı: 48, s. 975, 976.
GÖZAYDIN, İ., 2009, “Diyanet Türkiye Cumhuriyeti’nde Dinin Tanzimi”, İletişim Yayınları, İstanbul.
HOVANNISIAN, R. G., 2016, “Bitlis ve Muş Tarihi Kentler ve Ermeniler”, Çev: Zülâl Kılıç, Aras Yayıncılık, İstanbul.
İGÜS, E., ve İsmailoğlu H., 2016, “Osmanlı Kenti İstanbul’u Yıkmak ve Yeniden Yapmak Paradoksu: Menderes Yıkımları”, IV. Uluslararası Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu.
İNAN, A., 1938, “Resim Galerisi”, Belleten, Cilt: 2, Sayı: 5-6, 251, 252.
JASCHKE, G., 1972, “Yeni Türkiye’de İslamlık”, Bilgi Yayınevi, Ankara.
-----------, 1990, “Türkiye Kronolojisi (1938-1945)”, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
KARA, İ., 2012, “Cumhuriyet Türkiye’sinde Bir Mesele Olarak İslam”, Dergâh Yayınları, İstanbul.
KARA, M., 1999, “Din Hayat ve Sanat Açısından Tekkeler ve Zaviyeler”, Dergâh Yayınları, İstanbul.
KAZANCIGİL, A., 1991, “Mehmet Şerafeddin Yaltkaya (1879-1947) Hayatı ve Eserleri”, Bilim Felsefe Tarih Dergisi, Sayı: 26, s. 113-142.
KÖSTÜKLÜ, N., 2005, “Vatan Savunmasında Mevlihaneler Balkan Savaşlarından Milli Mücadeleye”, Çizgi Kitabevi, Konya.
KUTAY, C., vd. ,1986, “Milli Mücadele’de Balıkesir”, Kent Basımevi, İstanbul.
MADRAN, E., 1996, “Cumhuriyet’in İlk Otuz Yılında (1920-1950) Koruma Alanının Örgütlenmesi-I”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 1-2, s. 68.
OBUZ, Ö., 2017, “Milli Mücadele’ye Şark’tan Bir Destek: Siirt Örneği”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 27, s. 266-273.
ONAY, A., 2009, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Camiilerin Finansmanı”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 18, s. 51, 52.
ÖZ, B., 2004, “İttihat-Terakki ve Bektaşiler”, Can Yayınları, İstanbul.
ÖZ, T., 1956, “Atatürk ve Türk Sanatları”, Belleten, Cilt: 20, Sayı: 80, s. 585-598.
ÖZGÜ, M., 1963, “Atatürk’ün Edebiyat ve Sanat Anlayışı”, Belleten, Cilt: 27, Sayı: 108, S. 21-56.
ÖZTEKE, F., 2017, “Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Çağdaş İslamcı Bir Aydın: Mehmet Şerafettin Yaltkaya”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖZTÜRK, N., 1995, “Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi”, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
------------, 2003, “Azınlık Vakıfları”,Altınküre Yayınları, Ankara.
PEKTAŞ, K., 2001, “Bitlis Tarihi Mezarlıkları ve Mezar Taşları”, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
SELVİ, H., ve CIRIK, B., 2014, “Milli Mücadele’de Bitlis ve Çevresi (1918-1921)”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, s. 220-225.
SÖZEN, M., 1981, “Anadolu’da Akkoyunlu Mimarisi”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul.
TORUN, E., 2002, “II. Dünya Savaşı Yıllarında Laiklik Uygulamaları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 29-30, s. 143-158.
TUNÇAY, M., 1983, “Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi”, İletişim Yayınları, İstanbul, Cilt: 3, s. 578.
ÜNSAL, B., 1969, “İstanbul'un İmarı ve Eski Eser Kaybı”, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri Dergisi, Sayı: 2, s. 5-60.
YAKUT, E., 2005, “Şeyhülislamlık Yenileşme Döneminde Devlet ve Din”, Kitap Yayınevi, İstanbul.
YALTKAYA, M. Ş., 1942, “Kara Ahmed Paşa Vakfiyesi”, Vakıflar Umum Müdürlüğü Neşriyatı, Ankara
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 