19. Yüzyıl Sonrası Dokunan Sivas Halısı Desenlerinde Bitkisel Motifler ve Özellikleri

Özet

Süslemeyi oluşturan motiflere, yapıldığı dönem, kişi ve amaca göre çeşitli anlamlar yüklenmiştir. Başta çiçekler olmak üzere birçok bitkisel motifin insan ruhundaki güzeli yansıtmak için her türlü sanat eserinde kullanıldığı görülmektedir. Bitkisel motiflerin en çok kullanıldığı Türk el sanatlarından biri de halıcılıktır. Geleneksel olarak iyi kalite el dokuması halıların dokunduğu iller arasında Sivas’da yer almaktadır. Sivas’ta el dokuması halılar geleneksel ve atölye tipi olmak üzere iki grupta dokunmaktadır. Sivas halı ve desenlerinin korunması ve yeniden yaşatılmasına yönelik olarak yapılan bu çalışmada; Sivas Yarı açık Ceza ve İnfaz Kurumu desen deposunda bulunan Atölye tipi Sivas halılarına ait 50 adet sicil (desen) incelenmiştir. Desen paftalarının taraması yapıldıktan sonra, Booria Carpet designer programında yeniden düzenlenerek, dokunabilir halı deseni haline getirilmiştir. Desenlerde en çok kullanılan bitkisel motiflerin özellikleri belirlenerek, anlamları açıklanmıştır. İncelenen desenlerin %80’inde bitkisel motifler kullanılmıştır. Toplamda kullanılan 24 farklı bitkisel motif içerisinde en fazla, hayat ağacı, rumî, şeşberk, hatayi, goncagül, penç gibi üsluplaşmış bitkisel motifler, en az ise; ananas, nar gibi meyve motiflerinin kullanıldığı,  Sivas atölye tipi halıların özelinde elde edilen sonuçlar olmuştur.