Atatürk’ün Büyük Nutuk’u Ekseninde Cumhuriyetin İlânı
Özet Görüntüleme: 519
/ 
PDF İndirme: 369
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7559163Anahtar Kelimeler:
Nutuk, Anılar, Cumhuriyet, AtatürkÖzet
Özet
Cumhuriyetin ilân serüveni kolay olmamıştır. 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılması, 1 Kasım 1922’de Saltanatın lağvı ve 1923 yılının 13 Ekim’inde Ankara’nın başkent olmasından sonra cumhuriyetin ilân edilmiştir. TBMM’de konu görüşülmeye başlandığı vakitte cumhuriyet taraftarı olanlar kadar muhalefet olanlarda mevcuttu. 29 Ekim 1923’te ilân edilen cumhuriyet halka top atışları ile duyurulmuştur. Mücadele-i Milliyenin baş aktörlerinden Kazım (Karabekir), Refet (Bele) ve Ali Fuat (Cebesoy) Paşalar ve Rauf (Orbay) Bey gibi isimler o vakitte Ankara’da bulunmamışlardır. Sabah uyandıklarında, gazetelerden ya da geceki top atışlarından durumdan haberdar olmuşlardır. Cumhuriyet’in ilânını böyle haber alan paşalar, vaziyetten pek de şaşkınlık yaşamışlardır. Anılarında da açıkça söylemişlerdir. Nutukta bazı paşalar cumhuriyet ile ilgili söylemlerinden dolayı tenkit edilmiştir. Bazı hatıratlarda da cumhuriyetin ilanının aceleye getirildiği dile getirilmektedir. Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa, kaleme aldığı eserinde bu konulara değinmekte, özellikle Rauf (Orbay) Bey’i eleştirmektedir. Tüm bu anılar ve Nutuk’a bakılarak araştırma yapılmıştır. Sonucunda bir takım verilere ulaşılmıştır.
Referanslar
Adıvar, E. H. (1987). Türk’ün Ateşle İmtihanı, İstanbul: Atlas Yayınevi.
Akbulut, A.D. (2006). Saltanat, Hilâfet ve Milli Hakimiyet, İstanbul: Temel Yayınları.
Atatürk, M.K. (1975). Nutuk, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Atay, R. F. (1999). Çankaya, İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
Aybars, E. (1997). İstiklâl Mahkemeleri, İstanbul: Milliyet Yayınları.
Aybars, E. (2007). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-1 (Kuruluş), İzmir: Zeus Kitapevi.
Aydemir, S.Ş. (1999). Tek Adam Mustafa Kemal, C. III., İstanbul: Remzi Kitapevi
Baycan, N. (1990). Ankara’nın Başkent Oluşu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7(19).
Bayur H. (1988). Atatürk’ten Anılar. BELLTEN, 52(204).
Dal, K. (1973). Anayasa Hukuku Temel Kuralları, Ankara: Teksir Baskı.
Demirel E. (2020). İlk TBMM’nin İlk Kanunu: Ağnam Resmi VAKANÜVİS-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, TBMM’nin 100. Yılı Özel Sayısı, 5.
Derdiman, R.C. (2006). Anayasa Hukukunun Genel Esasları ve Türk Anayasa Düzeni, Bursa: Alfa Aktüel Yayınevi.
Eroğlu, H. (1989). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlânı, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 6(16).
Ejder, Y. (2007). Hukuk Sözlüğü, Ankara: Yetkin Yayınları.
Feyzioğlu, T. (1985). Türk Milli Mücadelesinin Atatürkçülüğün Temel İlkelerin-den Biri Olarak Millet Egemenliği, Atatürk Araştırma Dergisi, 1(3), 741-791.
Gözler, K. ----- Teşkilat-ı Esasiye Kanunu No:85, www.anayasa.gen.tr (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
Gözübüyük, Ş.A. (2003). Anayasa Hukuku-Anayasa Metni, Ankara.
İnönü, İ. (2018). Hatıralar, Ankara: Bilgi Yayınları.
Karabekir, K. (2017). Günlükler, C.II, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karabekir, K. (2011). Hayatım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karabekir, K. (2019). İstiklâl Harbimiz, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karabekir, K. (2019). Paşaların Kavgası, İstanbul: Truva Yayınları.
Karal, Z. E. (1980). Atatürk ve Devrim, Konferans ve Makaleler, Ankara: Ziraat Ban-kası Kültür Yayınları.
Karal, Z. E. (1997). Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri, C. VII, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kaya, H. (2010). Refet Bele Askeri Ve Siyasi Hayatı 1881-1963, İstanbul: Bengi Yayın Evi.
Koç, N. (2015). Hakimiyet-i Milliye ve Hilafete Dair Uygulamalarda Milli Mücadelenin Önde Gelen Kadrosunun Tutumları, Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 109–132.
Koç, N. (2013). Milli Mücadelenin Başlarıdaki Gelişmelerin Hatıralar Çerçevesinde Değerlendirilmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, March, 6(3).
Kili, S. (2000). Türk Devrim Tarihi III, İstanbul: Yenigün Haber Ajansı.
Küçük, M. (2002). Birinci T.B.M.M.’nin Açılışı ve Anlamı Türkler Ansiklopedisi, C.XVI.
Lıjphart, A. (2008). Çağdaş Demokrasiler, Yirmibir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri, Çev. Özbudun E. Onulduran E. Ankara: Yetkin Yayınları.
Okur, M. (2000). Milli Egemenlik ve Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Atatürk Dergisi, 3(1), s:289-304.
Orbay, R. (1993). Cehennem Değirmeni, İstanbul: Emre Yayınları.
Özakman, T. (2009) Cumhuriyet, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Turhan, M. (1991). Anayasamız ve Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri, Anayasa Yargısı 8, Ankara: Yetkin Hukuk Yayınları.
Turan, Ş. (2008). Mustafa Kemal Atatürk, Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik, Ankara: Bilgi Yayınları.
Tülbentçi, F.F. (1955). Cumhuriyet Nasıl Kuruldu? İstanbul: Sel Yayınları.
Türk Hukuk Lügatı (1944). Ankara: Maarif Matbaası.
Uluğ, H.N. (1973). Siyasi Yönleriyle Kurtuluş Savaşı, İstanbul: Milliyet Yayınları.
Yalçın, S.B. Gönülal, İ. (1984). Atatürk İnkılabı, Ankara: Kültür ve Turizm Ba-kanlığı.
Yavuz, B. (2008). 2007 Anayasa Değişikliğinin Doğurduğu Tereddütler ve Çözüm Yolları, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12 (1), 1173-1214.
Yüzgeç, D.A.(2006). Birinci Millet Meclisinin Yapısı ve Faaliyetleri (1920-1923), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta: Tarih Ana-bilim Dalı.
------ Türkler Ansiklopedisi, (2002) mad., Birinci TBMM'nin Açılışı ve Anlamı, Dr. Mustafa Küçük. 16, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 