Türkistan-Avrupa Ticarî Münâsebetlerinin Osmanlı Devleti Vasıtasıyla Tesisine Dair Bir Teşebbüs

Özet

1. XX. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti‘nde ekonomiyi güçlendirmek amacıyla

―Osmanlı Anonim şirketleri‖ adıyla pek çok şirket kurulmuştur. Bunlardan

1909–1918 arasında kurulmuş olan 130 kadar şirket, 1918 yılında Ziraat ve Ticaret Nezareti tarafından bir katalog içinde toplanmış, bu katalogda açıklamalarıyla birlikte yayınlanmıştır. 1918‘den sonra kurulanlar ise katalogda bulunmamaktadır. Bu şirketlerden birisi çalışmamızın konusu olan ―Beynelmilel Petrol ve Pamuk Ticaret Osmanlı Anonim şirketidir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi‘nde şirketle ve şirket nizamnâmesi ile ilgili vesika kümesinden öğrendiğimize göre, şirket, merkezi İstanbul olmak üzere Osmanlı vatandaşları tarafından kurulmuştur. Şirketin kuruluş gayesi Osmanlı Devleti ile Türkistan, Kafkasya, Ġran ürünlerini Batı Avrupa mamûlleri ile mübâdele etmektir. Çalışmada Beynelmilel Petrol ve Pamuk Ticaret Osmanlı Anonim Şirketi’nin kurucuları, kuruluş gayesi, işleyiş şekli hakkında bilgi verilmiş, Osmanlı Anonim şirketleri arasında bu şirketin yeri ve önemi ele alınmıştır.