Akla Tesir Eden Faktörler ve Eylem


Özet Görüntüleme: 213

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Akıl, Muhakeme, Düşünce, Eylem, Sorumluluk

Özet

Sosyal bir  varlık olarak yaratılan insanın, diğer canlılarla bedensel bir takım müşterek yönleri olmakla beraber, düşünme, muhakeme sahibi olma ve konuşma gibi zihinsel özellikleri ile onlardan farklı ve üstün bir donanıma sahiptir.  Bu donanımları sayesinde insan,  seçicilik, öngörülük, kıyas yapma, hür olma ve hak arama gibi kabiliyetlerle hayatını anlamlı kılar ve yaptıklarının sorumluluğunu yüklenir. Yüce Yaratan, ömrünü ve sahip olduğu özellikleri sınırlı olarak yarattığı insanı, kendi haline bırakmamış, ondaki aklı muhatap alarak, gönderdiği peygamber ve kitaplarla ona doğru yolu, görev ve sorumluluk kurallarını da bildirmiştir. İnsanın hayatını anlamlı kılan ve davranışlarına yön veren aklı, iç ve dıştan gelen bedeni, dini, dünyevi, faydalı veya zararlı birçok faktörün tesiri altındadır. Tercih edilen ve eyleme geçirilen düşünce, bu faktörlerin kişinin aklına ve yaşantısına tesiri ve uygunluğu ile doğrudan ilgili olmaktadır. Bu makalede insanın aklı ve eylemleri konusunu; a) aklın tanımı, değeri, görevi, sınırı, b) akla tesir eden faktörler, c) eylem, sorumluluk ve sonuçları başlıkları altında  ele aldık.

Referanslar

ALTINTAŞ, R., 2003, “ İslâm Düşüncesinde İşlevsel Akıl”, Pınar Yayınları, İstanbul.

ANKAY, A., 1992, “Ruh Sağlığı ve Davranış Bozuklukları”, Tuhran Kitabevi, Ankara.

ATAY, H., 1995, “Kur’an’a GöreAraştırmalar”, Atay Yay. Ankara.

EL-BUHÂRÎ, Ebu Muhammed b. İsmail, Sahihul’l-Buhârî.

BURSEVÎ, İ., H., 1389H, “Tenviru’lEzhanmin Tefsir-i Ruhi’l Beyan”, İstanbul.

CEVİZCİ, A., 2000, “Paradigma Felsefe Sözlüğü”, Paradigma Yay. İstanbul.

COŞAN, M., E., 1971, “Hacı Bektaş-ı Velî, Makalât”, Seha Neşriyat, Ankara.

ÇAMDİBİ, H. M., 1983, “Şahsiyet Terbiyesi ve Gazalî”, İstanbul.

ÇİLİNGİR, L., 2005, “Pratik Aklın Doğal Diyalektiği”, Elis Yayınları, Ankara.

DEMİRCİ, M., 2012, “Ana Konularıyla Kur’an”, İFHV, İstanbul.

EDHEM, İ., 1926, “Terbiye-i İrade”, Has Tabiat Matbaası, İstanbul.

EL- CÜRCÂNÎ, A. M.; SEYYİD Ş., 2002, “et-Tarifat”, Beyrut.

EL-CEZVÎ, İbn Kayyum, 1993, “Kitabu’r-Ruh”, çev. Şaban Haklı, İz Yayınları, İstanbul.

EL-İSFEHANİ, 1986, “ el-Müfredât”, Kahraman Yayınları, İstanbul.

EL-İSFEHANÎ, R., 2003, “İslâm Ahlakının İlkeleri”, çev. Abdi Keskinsoy, Kalem Yay. İstanbul.

ERDOĞAN, F., 1995, “Davranış Bilimleri”, Beta Yayınları, İstanbul.

ESED, M., 1986, “Yolların Ayrılış Noktasında İslâm”, çev. Hayreddin Karaman, Nesil Yay. İstanbul.

FEYİZLİ, H., 2013, “Feyzu’l-Furkan Açıklamalı Kur’an Meali”, Server iletişim, İstanbul.

GARAUDY, R., 2011, “İslâm ve İnsanlığın Geleceği”, çev. Cemal Aydın, Pınar Yayınları, İstanbul.

GAZALÎ, Ebu Hamid Muhammed, 1986, “Şerefü’l- Akl”, Beyrut.

GAZALÎ, Ebu Hamid Muhammed, 1960, “el-Munkizumine’d-Delâl”, çev.Hilmi Güngör, M.E.B. Yay. Ankara.

GÜNGÖR, E., 1976, “Psikoloji”, M.E.B. Yayınları.

HEYET, 1944, “Türk Hukuk Lügatı”, Ankara, Maarif Matbaası

ILDIRAR, M., 2006, “Şeriat ve Tasavvufta Aklın Önemi”, Yaylacık Matb. İstanbul.

İBN MANZUR, ---------, “Lisanul-Arab”.

KARAMAN, H., 1987, “İslâm’ın Işığında Günün Meseleleri”, İstanbul, Nesil Yay.

KORLAELÇİ, M., 2001, “‘İnsan ve Sorumluluk’ Felsefe Dünyası”, Türk Felsefe Derneği Yayınları, Ankara.

MAVERDÎ, 1987, “A’lâmü’n-Nübüvve”, Beyrut.

MAVERDÎ, Ebu’l-Hasan, 1995, “Edebu’d-Dünya ve’d-Dîn”, Beyrut.

MUHAMMED, Sayim., 1988, “Kıymetü’l-Akli fi’l-İslâm”, Kahire.

NASR, S., H., 1985, “İslâm İdealleri ve Gerçekler”, Akabe Yayınları, İstanbul.

ÖGKE, A., 1997, “Kur’an’da Nefis Kavramı”, İnsan Yayınları, İstanbul.

ÖZBAYDAR, B., 1976, “Psikoloji”, M.E.B. Yay.

ÖZBAYDAR, S., 1976, “Psikoloji”, M.E.B. Yay.

ÖZPINAR, Y.,1997, “İslâm Medeniyeti ve Türk Kültürü”, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.

ÖZTURAN, H., 2013, “Akıl ve Ahlak”, Klasik Yayınları, İstanbul.

PASCAL, B., 1996, “Düşünceler”, çev. Metin Karabaşoğlu, Kaktüs Yay, İstanbul.

RAZÎ, F. Muhammed bn. Ömer, 1968, “Kitabu’n Nefis ve’r- Ruh”, İslâmabad.

SAİD, C., 2000, “Güç, İrade ve Eylem”, çev. Halil İbrahim Kaçar, Pınar Yayınları, İstanbul.

SEZEN, Y., 1984, “Tarihî Maddeciliğin Tahlil ve Tenkidi”, Veli Yayınları

ŞAHİN, H., 1984, “İnsan-Din İlişkisi”, Erciyes Ü.İ.F. Dergisi, Ayrı Basım.

TOPBAŞ, E., 2007, “Ceviz Yapılı Beyin”, Tek Ağaç Yayınları, Ankara.

YAVUZ, Y. Ş., 1983, “Kur’an-ı Kerim’de Tefekkür ve Tartışma Metodu”, Bursa.

YAVUZ, Y., V., 1994, “İslâm’da Düşünce ve İnanç Özgürlüğü”, Sahaflar Kitap Sarayı, İstanbul.

YILDIZ, K., 2005, “İslâm Sorumluluk Hukuku”, Hacegan Akademi Kitaplığı, İstanbul

Yayınlanmış

2017-02-27

Nasıl Atıf Yapılır

Feyizli, D. D. H. T. (2017). Akla Tesir Eden Faktörler ve Eylem. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 12(23), 49–62. Geliş tarihi gönderen https://timad.com.tr/index.php/timad/article/view/149