Üsküdar Bekâr Odaları ve
Özet Görüntüleme: 251
/ 
PDF İndirme: 186
/ PDF İndirme: 0
Anahtar Kelimeler:
Bekâr, Bekâr Odaları, ÜsküdarÖzet
Osmanlının pay-i tahtı İstanbul ve Onun çevresi, dışarıdan gelen tüccarlar,
seyyahlar ve göçlerle gelen insanlar için cazibe merkezidir. Ayrıca XVI.
yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlayan Suhte Ayaklanmaları ve yüzyılın
sonunda bütün şiddeti ile Anadolu’yu kasıp Anadolu’daki Celali
Ayaklanmaları nedeniyle köylerden kentlere, küçük kentlerden İstanbul,
Bursa gibi büyük kentlere göç başlamıştır. En büyük göç merkezi ise İstanbul
ve çevresidir. Üsküdar ise Anadolu’dan gelen göçmenlerin dolayısıyla
bekârların İstanbul’a giriş yeridir. Ayrıca Balaban, Salacak, Ayazma gibi
iskeleleri ile ticari potansiyele sahiptir. Göçle gelen bu kişiler genellikle
ailelerini geride bıraktıklarından bekâr olarak tanımlanmışlar ve hem resmi
makamlarca hem de halk tarafından bu şekilde muamele görmüşlerdir. İkamet
ettikleri yerler bile erkî odaları”, bekâr odaları, erkek odaları olarak
adlandırılmıştır. Çok zor şartlarda ve toplumun içine alınmayan bu kişiler
toplum ve resmi makamlar tarafından çoğunlukla suça meyilli kişiler olarak
değerlendirilmişlerdir. Bu değerlendirme pek de yanlış bir değerlendirme
olmamıştır. Zira bekâr odaları ve burada yaşayan bekârlar kaynaklarda en çok
bu yönleri ile yer almışlardır. Bu çalışmanın amacı, bekâr odalarının ortaya
çıkış sürecini değerlendirdikten sonra özellikle Üsküdar’daki bekâr odalarını
ele alarak buradaki olayları, toplumun bu odalarda yaşayan bekârlara bakış
açısını ve bekârların yaşadıkları sorunları yine Üsküdar’da bulunan ünlü
bekâr odaları (Balaban İskelesi) bağlamında ortaya koymaktır. Üzerinde
durulması gereken bir diğer önemli nokta ise devletin bu odalara bakış
açısıdır. Çalışmayı ortaya koyabilmek için Osmanlı arşiv belgeleri ve dönemin
kaynakları kullanılacaktır.
Referanslar
Üsküdar Şer‘iyye Sicili: 107, 108, 125.
BOA. HH, nr. 184/ 8591, 187/8850, 11/433, 1202, 206/10805, 31/431, 433,
/711, 491/24091,
BOA. DHKMT, nr. 1761/119.
BOA. DHKMT, nr. 1761/114.
BOA. A. DVN. nr. 830, 831, 832, 837, 878.
BOA. A. DVN. nr. 881
BOA. Cevdet Zaptiye, nr. 34/1675.
BOA. Cevdet Zaptiye, nr. 9/428.
BOA. Cevdet Belediye, nr. 70/3456.
BOA. MKT. MHM., nr. 593/12.
BOA. NFS. nr. 183, 184, 434.
ACUN, F., 2002, “Celali İsyanları 1591-1611)”, Türkler, IX, Ankara, s. 695-708.
AKDAĞ, M., 1988, “Celali Fetreti”, AÜDTCF Dergisi, XVI/1-2, Ankara, s. 35-98.
AKDAĞ, M., 1949, “Medreseli İsyanları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, I/4, İstanbul, s. 361-387.
AKDAĞ, M., 1975, “Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası”, ‘Celali İsyanları’, Ankara.
AKDAĞ, M., 1979, “Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi”, II, Ankara.
AKTEPE, M., 1958, “XVIII. Asrın İlk Yarısında İstanbul’un Nüfus Mes’elesine Dâir Bâzı Vesikalar”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, XIX/13, Eylül 1958), İstanbul, s. 1-30.
ALTINAY, A. R., 2000, “Onuncu Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı”, Haz. Abdullah Uysal, s. Ankara.
ARIKAN, Z., 2001, “Eğin Kasabası’nın Tarihsel Gelişimi”, OTAM, Sayı: 12, Ankara, s. 24-25.
BAŞ, E., 2006, “Arşiv Belgelerinden Hareketle XVIII. Y. Y. Osmanlı Toplum
Hayatında Kadın”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul.
BARKEY, K., 1999, “Eşkıyalar ve Devlet: Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi”,
İstanbul.
BİLGİN, A.; EKİN, Ü., 2007, “Bir Kimliğin Dönüşümü: “Asker”likten “AskerEsnaf”lığa”, Akademik İncelemeler Dergisi, II/1, Sakarya, s. 215-229.
BİNGÜL, İ., 2007, “16. Yüzyıl İstanbulu ve İlk Kahvehaneler”, Sınırda, Sayı: 6, (Nisan 2007).
http://www.populistkultur.com/16-yuzyil-istanbulu-ve-ilk-kahvehaneler/
BİNGÜL, İ., 2010, “Osmanlıda Toplumsal Hayat Mekanları: Bekâr Odaları”, Faryap Dergisi, Sayı: 32, Ankara, s.40-46.
CÂBÎ Ömer Efendi, 2003, “Câbî Tarihi”, II, Haz. Mehmet Eli Beyhan, Ankara.
ÇAKIR, İ. E., 2012, “XVI. Yüzyılda Ayntab’da Toplumsal Kontrol Aracı Olarak Mahalle Halkının Rolü”, Bilig, Sayı: 63, (Güz 2012), s. 31-54.
CEZAR, M., 1965, “Osmanlı Tarihinde Levendler”, İstanbul.
DEMİRTAŞ, M., 2006, “Osmanlı Başkentinde Dilenciler ve Dilencilerin Toplum Hayatına Etkileri”, OTAM, Sayı: 20, Ankara, s. 81-104.
DEMİRTAŞ, M., 2009, “Üsküdar’da Düzeni Tehdit Eden Olaylara Dair (XVIII-XIX Yüzyıllar)”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VI Bildiriler, II, İstanbul 2009, s. 499-523.
ERTUĞ, N., 2001, “Osmanlı Döneminde Deniz Ulaşımı ve Kayıkçılar”, Ankara.
EVLİYA ÇELEBİ, 2003, “Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: İstanbul”, I. Cilt 1. Kitap, Haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul.
FAROQHİ, F., 2006, “Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayat”, Çev. Emine Sonnur Özcan, İstanbul.
GRİSWOLD, W. J., 2000, “Anadolu’da Büyük İsyan (1591-1611)”, Çev.: Ülkün Tansel, İstanbul.
GÜNEŞ, A., 2004, “16. ve 17. Yüzyıllarda Üsküdar’ın Mahalleleri ve Nüfusu”, Üsküdar Sempozyumu I Bildiriler, I, İstanbul, s. 42-56.
HAMADEH, S., 2012-2013, “Mean Streets: Space and Order in Early Modern Istanbul”, Turcica, 44, , s. 267.
HATTOX, R. S., 1996, “Kahve ve Kahvehaneler”, Çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul.
İLGÜREL, M., 1993, “Celâlî İsyanları”, TDVİA, VII, İstanbul, s. 252-257.
İNALCIK, H., 1998, “Eyüp Sicillerinde Toprak, Köy ve Köylü”, 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp’te Sosyal Yaşam, Ed. Tülay Artan, İstanbul, s. 9-14.
İNCİCYAN, P. Ğ., 1976, “18. Asırda İstanbul”, Terc. Hrand D. Andreasyan, İstanbul.
KAFADAR, C., 1981, “Yeniçeri- Esnaf Relations: Solidarity and Confilict”, Master Thesis, McGill University, Montreal.
KAFADAR, C., 2009, “Yeniçeri Nizamının Bozulması Üzerine”, Kim Var imiş Biz Burada Yoğ İken, İstanbul, s. 29-37.
KARAMAN, M., 2004, “Üsküdar’ın Türkiye Kimliği: Üsküdar Anadolu”, Üsküdar Sempozyumu I, 23-25 Mayıs 2003, Bildiriler, I, İstanbul, s. 213-243.
KARPAT, K. H., 2002, “Osmanlı Modernleşmesi”, Çev. Akile Zorlu DurukanKaan Durukan, Ankara.
KILIÇ, A., ……. “ Tulumbacı Kahvehanaleri”,
http://www.yangin.org/dosyalar/tulumbaci_kahvehaneleri.pdf.
KOÇ, Y., 2005, “Osmanlıda Toplumsal Dinamizmden Celali İsyanlarına Giden Yol ya da İki Belgeye Tek Yorum”, Bilig, Sayı: 35, (Güz 2005), s. 229-245.
KOÇU, R. E., 1960, “Balaban İskelesi Balaban İskelesi Hanları, Bekâr Odaları, Kahvehaneleri, Kayıkhaneleri”, İstanbul Ansiklopedisi, IV, İstanbul 1960, s. 1949-1955.
KOÇU, R. E., 1961, “Bekar, Bekar Uşağı, Bekar Uşağı Nizamı”, İstanbul Ansiklopedisi, V, İstanbul 1961, s. 2393-2405.
KOÇU, R. E., 1961, “Bekar”, İstanbul Ansiklopedisi, V, İstanbul 1961, s. 2392-2393.
KOÇU, R. E., 2004, “Yeniçeriler”, Doğan Kitap, İstanbul.
KÖMÜRCİYAN, Eremya Çelebi, 1988, “İstanbul Tarihi, XVII. Asırda İstanbul”, İstanbul.
KÖSE, O., 2007, “XVIII. Yüzyıl Sonları Rus ve Avusturya Savaşları Esnasında Osmanlı Devleti’nde Bir Uygulama: İstanbul’da İçki ve Fuhuş Yasağı”, Turkish Studies, 2/1, (Kış 2007), s. 104-123.
KUNDAKÇI, H., 2009, “402 nolu Üsküdar Şer’iyye Sicil Defterinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi (H. 1153- 54)”, Marmara Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
MANTRAN, R., 1991, “XVI. ve XVII. Yüzyılda İstanbul’da Gündelik Hayat”, İstanbul.
MANTRAN, R., 1990, “17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul”, II, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay-Enver Özcan, Ankara.
MAZAK, M., 2005, “1802 Tarihli Üsküdar İskeleleri ve Üsküdar Kayıkçılarının Demografik Yapısı”, Üsküdar Sempozyumu II Bildiriler, I, İstanbul, s. 65-68.
ÖZCAN, A., 1983-84, “Hassa Ordusunun Temeli Mu’allem Bostanîyân-ı Hassa Ocağı Kuruluşu ve Teşkilatı”, İÜEF Tarih Dergisi, Sayı: 34, (Mart 1983-84), İstanbul, s. 347-396.
ÖZYILMAZ, Ö., 1993, “Medreselerin Bozulma Sebepleri ve Bunların Islahı Yönünde Yapılan Çalışmalara Kısa Bir Bakış”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, V/5, Bursa 1993, s. 133-150.
PEÇEVÎ İbrahim Efendi, 1999, “Peçevî Tarihi”, I, Haz. Bekir Sıtkı Baykal, Ankara.
PIERCE, L. P., 2000, “Ekberiyet, Cinsellik ve Toplum Düzeni”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Ed. Madeline C. Zilfi, Çev. Necmiye Alpay, İstanbul.
SELÇUK, B., 2009, “18. Yüzyıla Ait Bir Mecmuada Üsküdar”, Turkish Studies, IV/3, (Kış 2009), s. 2124.
SERTOĞLU, M., 1986, “Osmanlı Tarih Lügatı”, İstanbul.
SLADE, A., 1945, “Sir Adolpus Slade’in Müşavir Paşa, Türkiye Seyahatnamesi ve Türk Donanması ile Yaptığı Karadeniz Seferi”, İstanbul.
TAMDOĞAN, I., 2007, “Atı Alan Üsküdar’ı Geçti ya da 18. Yüzyılda Üsküdar’da Şiddet ve Hareketlilik İlişkisi”, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza 18.-20. Yüzyıllar, Der. Noemi Levy- Alexandre Toumarkine, İstanbul, s. 80-95.
TURNA, N., 2011, “İstanbul’un Veba İle İmtihanı: 1811-1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi”, Studies of the Ottoman Domain, I/1,
(Ağustos 2011), s. 23- 58.
ULUÇAY, Ç., 1944, “XVII. Asırda Saruhan’da Eşkıyalık ve Halk Hareketleri”, İstanbul.
ULUSKAN, M., 2007, “Üsküdar Kayıkçıları (XVIII. Yüzyıl)”, Uluslararası V. Üsküdar Sempozyumu Bildiriler, I, İstanbul, s. 245-258.
UZUNÇARŞILI, İ. H., 1986, “Devşirme”, İA, III, İstanbul, s. 563-565.
UZUNÇARŞILI, İ. H., 1988, “Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı”, Ankara.
YAĞCI, GÜNEŞ, Z., 2002, “XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Menziller ve Menzilhaneler: İznik Menzili ve Menzilhanesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 6-7, Isparta, s. 17-34
YAZICI, T., 1986, “Üsküdar”, İA, XIII, İstanbul, s. 127-131
YERASİMOS, S., 2006, “16. Yüzyıl’da İstanbul Evleri”, Soframız Nur Hanemiz
Mamur Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, Ed: Suraiya
Faroqhi- Christoph K. Neumann, Çev. Zeynep Yelçe, İstanbul.
ZARİNABAF, F., 2010, “Crime and Punishment in İstanbul: 1700-1800”, California.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 